Parasal reformlar kapsamında Türkiye`deki paradan sıfır atılması operasyonu üzerine bir araştırma

Abstract

Türkiye'de 1970'li yılların ortalarından beri süre gelen yüksek enflasyon, paranın satınalma gücünü ve itibarını sürekli düsürmüstür. Yüksek enflasyon sürecinde artan emisyonihtiyacının karsılanması amacıyla, 1981 yılından baslayarak üst degerde banknotlarpiyasaya sürülmüstür. Banknotlardaki sıfırların artması teknik, ekonomik ve psikolojiksorunlara yol açmıstır. Bu nedenle, sıfırların atılması bir zorunluluk haline gelmistir.Ancak, ekonomik ve siyasal istikrarsızlıklar nedeniyle bu operasyon uygulanamamıstır.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) fiyat istikrarını saglama amacıylabagımsızlıgının artırılması, kamu sektörüne verilen avans ve kredilere son verilmesi,enflasyon hedeflemesi rejimine geçilmesi gibi parasal reformlarla daha etkin para politikasıyürütülmüstür. Ayrıca, 2002 yılı seçimleri ile saglanan siyasal istikrar ve sıkı maliyepolitikası uygulanması enflasyon üzerindeki baskıyı hafifletmistir. Enflasyonun tek hanelirakamlara düsürülmesi, paradan sıfır atılması fikrini de yeniden gündeme getirmistir.Nitekim, 1 Ocak 2005'te TL'den altı sıfır atılmıs ve Yeni Türk Lirası'na (YTL)geçilmistir.Bu çalısmanın amacı, Türkiye'deki paradan sıfır atılması operasyonunun gerekçelerini,sonuçlarını, basarı sansını ortaya koymak ve bu konudaki degerlendirmelere ısık tutmaktır.Operasyonun sonuçları incelendiginde, teknik problemlerin asıldıgı ve TL'nin itibarınınarttıgı, operasyonun muhtemel olumsuz psikolojik etkilerinin ve beklenen olumlu veolumsuz ekonomik sonuçlarının ortaya çıkmadıgı düsünülmektedir. Operasyonun bundansonraki basarısı, enflasyonla mücadeledeki basarıya baglıdır.

The high inflation which have been existing since mid 1970s, have decreased thepurchasing power and the credit of the money. In order to meet the need for emission thathave increased in the process of high inflation, banknotes in upper values have been put onthe market since 1981. The inrease of the zeros in the banknotes, have led to technical,economical and psychological problems. Therefore it has become an obligation to deletethe zeros. But because of the economical and political instabilities, this project could not beimplemented.Monetary reforms like making the The Central Bank more independent, -in order toensure price stability-, ending the advances and credits given to the public sector, gettingon to inflation targeting, have helped to implement a better monetary policy. Besides, thepolitical stability provided by the 2002 elections, and the tight fiscal policy, have lessenedthe pressure on the inflation. Due to the decrease of inflation to single digits, the idea ofdeleting zeros from the money put forward. In this respect in 1 January 2005, six zeroshave been deleted from Turkish Lira and the New Turkish Lira have become effective.The aim of this study is to bring up the reasons, results, and the probability of successof the project ?deleting zeros from Turkish Lira?, and to lighten the assessments on thisissue.When we cover the results of the operation, it is seen that; technical problems havebeen surpassed, and the probable negative psychological effects and the expectedeconomical results did not emerge. The success of the operation depends on the success inthe struggle of inflation.