1509 no`lu Rize şer`iyye sicili ışığında Rize`de sosyal hayat

Abstract

Yapılan bu tez çalısmasının amacı 1509 no'lu Rize Ser'iyye Sicilinin degerlendirmesiniyapıp, bu belgeler ısıgında Rize'nin o döneme ait sosyo-ekonomik, idarî, kültürel ve adlîyapısının incelenerek bölgenin tarihinin arastırılmasına katkıda bulunmaktır.1509 no'lu defterin sayfalarının tamamı okunarak degerlendirmesi yapılmıstır. 1911-1913 yılları arasını kapsayan belgeler toplam 608 adettir. Belgelerin deftere kaydındakronolojik sıralama esasına uyulmamıstır. Bu belgelere dayanılarak Rize'nin XX. y.y.baslarındaki sosyo-ekonomik, idarî, adlî ve kültürel durumu hakkında tahliller yapılmayaçalısılmıstır.Ser'iyye mahkemeleri Osmanlı Kurulus-Tanzimat Dönemi arası tek kadılı yargılamausulüne dayalı, halka ait her türlü yargılamanın yapıldıgı mahkemelerdir. Tanzimatsonrasında yapılan degisiklerle Ser'iyye mahkemelerinin yargılama yetkilerinin çogu yeniaçılan Ticaret ve Nizamiye mahkemelerine devredilmesiyle Ser'iyye mahkemelerinin enönemli unsuru olan kadıların da önemi azalmıstır.Ser'iyye Sicilleri (Kadı sicilleri) incelendiginde, belgelerin halkın hayat sartlarını,toplumsal iliskilerini, kullanılan her türlü esyayı, geçim kaynaklarını, nüfus yapısını, devlethizmetlerini ve benzeri birçok önemli hususu ortaya koydugundan dolayı zengin birkaynak olusturdugu görülmektedir.Defterdeki toplam 608 adet kaydın içeriginde tereke, vasî tayini, vekâletnâme, vakfiye,rehin senedi, borç-alacak davaları, talak ilâmları, nafaka talepleri, Ramazan ayının ilanı,Ramazan ve Kurban bayramlarının ilanı, vakıflara görevli tayini gibi konularbulunmaktadır.

The aim of the thesis is to evaluate the pages of Rize Shari?a Register numbered 1509.According to these documents Rize; social-economic, managerial, cultural and judicialstructure are examined and contributed to history science with original documents.Numbered 1509 notebooks pages evaluation was made. The documents comprisedbetween 1911 and 1913 were totally 608 number. It wasn?t based on the chronologicalorder while registrating the documents to notebook. It was tried to analyse Rize?s socialeconomic,managerial, cultural, judicial statement at the beginnings of 20th century.Shari?a courts were courts with one judge between Ottoman Reform foundation period.Changes after reform coused to transfer the most of the authority to the trade Nizamiyecourts. And the judges were the most important part of Shari?a courts were become less.When the judge register are examined; the documnets expose many subjects like topeople?s living standarts, social relations, their goods, living sources, government services.So these are seen to the have formed a rich resource.Total 608 documents content in the notebook belongs to subject such as heritage,guardian appointment attoreyship, foundational, pledge?s voucher, cases of dept-demond,demonds of alimony, the announcement of Ramadan month and the announcement ofreligous festival of Ramadan and Sacrifice and guardian oppointment of charged tofoundations.