Gümüşhane ve çevresinde Ermeni faaliyetleri( 1895-1918)

Abstract

Çalışmada, II. Abdulhamid Dönemi Ermeni Meselesi'nin çıkış nedenleri ve bu meselenin Osmanlı coğrafyasında küçük bir sancak olan Gümüşhane'ye yansımaları araştırılmıştır. 1890'lı yıllardan başlayarak 1915'e kadar devam eden olayları ele aldık; sebepleri ve sonuçlarıyla ortaya koymaya çalıştık.Gümüşhane; geniş Osmanlı coğrafyasının bir parçası olarak, farklı etnik ve dini yapıya sahip insanların yaşadıkları bir yerleşim birimiydi. Gümüşhane'de Türkler, Rumlar ve Ermeniler uzun yıllar boyunca bir arada yaşamışlardı. Ancak başta Gümüşhane olmak üzere Kelkit, Şiran, Torul ve Köse'de Ermeni nüfusu hiçbir zaman çok fazla olmamıştır.Gümüşhane'de Ermeniler ile Müslümanlar arasındaki iyi ilişkiler yüzyıllar boyunca devam ettikten sonra, 1828?1829 Osmanlı-Rus Harbi'yle birlikte bozulmaya başlamıştır. Bozulmaya başlayan ilişkiler, savaşın kaybedilmesiyle Rus korkusunun ortaya çıkması, hicret endişesi ve Rusların yanında yer alan Ermenilerin Gümüşhane, Bayburt, Kelkit, Şiran, Erzincan ve Tercan'da halka yaptıkları zulüm ile iyice gerginleşmiştir. Türk Ermeni ilişkileri, bir daha eski haline gelmemiş ve bu durum I. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar devam etmiştir.İlk bölümde Ermeni Meselesi'nin ortaya çıkışı ve Avrupalı devletlerin bu meseleye bakışları ele alınmıştır. İkinci bölümde ise meselenin daha iyi anlaşılabilmesi için nüfusun dini ve etnik karakterleri incelenmiştir. Gümüşhane'de Ermeni Olayları başlığı altında Merkezde, ilçelerinde ve köylerinde yaşanan olaylara yer verilmiştir. Araştırmamızın sonucu olarak, Gümüşhane ve Çevresindeki Ermeni olaylarının Osmanlı genelindekilerle paralellik arz ettiği söylenebilir.

This study deals with the underlying reasons for the Armenian Problem during the reign of Abdulhamid II and its reflections on Gümüşhane, which was a small county within the borders of the Ottoman Empire. The events occuring from 1890s to 1915, with their causes and consequences, have been the main focus of this study.Gümüşhane was a small province of the vast geography of Ottoman Empire, in which peoples from various ethnic and religious origins used to live. Turks, Greeks and Armenians lived together sharing the same lands for a long time. Nevertheless, there were not many Armenian people living in particularly Gümüşhane and its surrounding towns, namely Kelkit, Şiran, Torul and Köse.After centuries of peaceful relationships, Turkish and Armenian peoples in Gümüşhane started to experience problems due to the 1828-1829 battle between the Ottomans and the Russians. These problems were aggravated by the Russian-fobia among Turkish people after the defeat, the fear of migration, and the atrocities committed by the Armenians in Gümüşhane, Bayburt, Kelkit, Şiran, Erzincan and Tercan, who were the allies of the Russian army during this battle. After these events, Turkish-Armenian relationships never became as they were before, and the problems lasted until the end of the WW I.The first part of the study dwells on the origin of the Armenian problem and on the western nations? views of the problem. The second part deals with the ethnic and culturaland religious characteristics of the population living in this area in order to clarify the issue a little more appropriately. In another part, under the title of `Armenian Atrocities in Gümüşhane?, the study refers to the events and problems experienced by the people in the city center and the surrounding towns and villages. As a result, the study reveals that the Turkish-Armenian problem and the Armenian Atrocities in Gümüşhane resemble very much those in the entire geography of the Ottoman Empire.