İktisadi şoklar ve asimetrik etkileri

Abstract

İktisadi şoklar ekonominin mevcut dengesini değiştirerek kalıcı ya da geçici etkilere neden olabilmektedir. Bu iktisadi şokların sonucunda oluşan iktisadi daralmalar ve genişlemeler birbirinden farklı hız, şiddet veya oranda gerçekleşebilmektedir. İktisadi dalgalanmalar sonucunda oluşan dip ve zirve noktalarının farklı derinliğe, dikliğe veya keskinliğe sahip olmasının temel nedenleri, öncelikle iktisadi dalgalanmaların toplam talep şoklarından mı yoksa toplam arz şoklarından mı kaynaklandığına bağlı olmaktadır.Çalışmanın amacı, iktisadi şokların reel üretim düzeyi üzerinde asimetrik etkiye sahip olup olmadığını test etmektir. Bu amaçla çalışmada iktisadi şoklar toplam talep, kısa ve uzun dönem toplam arz şokları olarak sınıflandırılmıştır. Kısa ve uzun dönem toplam arz şokları sırasıyla petrol fiyat şokları ve teknoloji şokları ile temsil edilmiştir. Her bir şokun makroekonomik değişkenler üzerinde asimetrik etki yaratmasının nedenleri teorik olarak açıklanmıştır. Ayrıca söz konusu şokların her birinin reel GSYH üzerinde asimetrik etki yaratıp yaratmadığı, 1990:I - 2008:I dönemi Türkiye ekonomisi için ampirik olarak test edilmiştir. Parasal, kamu harcama ve petrol fiyat şokları Sims tarafından 1980 yılında geliştirilen Vektör Otoregresyon Modeli yardımıyla elde edilmiştir. Bu şekilde elde edilen iktisadi şokların asimetrik etkilerini test etmek amacıyla da, üç farklı asimetri hipotezi oluşturulmuştur.Ampirik bulgular, kamu harcama şoklarının herhangi bir reel etkiye sahip olmadığı, parasal, petrol fiyat şoklarının reel GSYH üzerinde asimetrik bir etkiye neden olduğu yönünde olmuştur. Özellikle parasal şokların asimetrik etkileri, teorik ve ampirik literatürdeki hakim görüşü destekler nitelikte bulunmuştur.

Economic shocks may cause temporary and permanent effects by changing the current equilibrium of the economy on economic stability. Economic expansions and contractions which occur in the results of the economic shocks may exist in different speed, violence, or rate. Principal causes that turnover points have different deepness, steepness, or sharpness depend on whether economic fluctuations are derived from aggregate demand shocks or aggregate supply shocks.The propose of the study is to test whether economic shocks have asymmetric effects on real output level. For that, economic shocks have been classified to aggregate demand shocks, short run aggregate supply shocks, and long run aggregate supply shocks. Short run and long run aggregate supply shocks have been respectively symbolized by oil price shocks and technology shocks. The causes of asymmetric effects on macroeconomic variables for each of the shocks have been theoretically explained. In addition, it has been tested empirically whether each of the shocks have asymmetric effects for Turkey at the period of 1990:I-2008:I. Monetary, government spending and oil price shocks have been obtained by using the Vector Autoregressive Model which was developed by Sims in 1980. Three hypothesizes have been obtained to test asymmetric effects of the economic shocks.Empirical evidences have implied that government spending shocks have not real effects and that money and oil price shocks have asymmetric effects on real GDP. Specially, the evidences which are relating to asymmetric effects of money shocks are consistent with theoretical and empirical literature.