Türkiye`de fotoğraf müzesi için ön çalışma

Abstract

vn ÖZET Ülkemizde ilk müze, Aya İrini (Hagia Eirene) kilisesidir. 1869 'da `Müze-i Hümayum` adıyla açılan bu ilk müzenin ardından Cumhuriyetin ilanıyla yurdumuzun dört bir yanında kültür miraslarımız korunmuş, sergilenmiştir. Günümüzde sadece İstanbulda 50'ye yakın müze bulunmaktadır. Bunların arasında köşkler ve saraylar dışında; av müzesi, aydınlatma ve ısıtma araçları müzesi, basın müzesi, serpuş müzesi, itfaiye müzesi, karikatür ve mizah müzesi gibi müzeler yer almaktadır. Türkiye'de; Balıkesir belediyesinin çatısı altında oluşturulan fotoğraf makinası müzesi (koleksiyonu) ve İstanbul'da Hilmi Nakipoğlu fotoğraf makinası müzesi (koleksiyonu) dışında (ki bunlar sadece makine koleksiyonudur) fotoğraf müzesi yoktur. Fotoğraf icadının hemen ertesi yıllarda -II Abdülhamid döneminde- ülkemize girmiştir. Padişah, imparatorluk sınırlan içinde yapılan tüm yeniliklerin -maddi, manevi destekleriyle- fotoğraflanmasını sağlamıştır. (Yıldız albümleri diğer adıyla II.Abdülhamid albümleri paha biçilemez değerdedir.) İmparatorluğun ardından, genç Türkiye Cumhuriyetinin tüm atılımları sistemli bir şekilde fotoğraflarla belgelenmiştir. Takip eden yıllarda da fotoğraf, sanat anlamında da yerini almıştır. Tarihimiz, kültürümüz ve sanatımız olan fotoğraflar darmadağın durumdadır. Bunların fotoğraf müzesi çatısı altında toplanması gerekir. Çünkü; fotoğraflar müzede bilimsel olarak saklanır, korunur, bakımı yapılır ve sergilenir. Bu girişim içinse yurt dışında örnekleri bulunan bilimsel uygulamalardan yararlanılmalıdır. Fotoğraf müzesinin kuruluş aşamasında hukuksal, mali ve fiziki yapılanmaların yanı sıra, idari ve teknik yürütmenin önceden en ince ayrıntısına kadar incelenmesi,düşünülmesi ve planlanması gereklidir. Bu unsurlar önceden belirlenmezse bir çok aksaklıkla beraber koleksiyona zarar gelebilir. Saklama (conservation) ve koruma (preservation) teknikleri fotoğraf koleksiyonunun yaşamsal öğeleridir. Bu konuların iyi anlaşılabilmesi için her tip fotoğrafın yapısını çok iyi bilmek gerekir. Çünkü uygulanacak saklama ve koruma yöntemleri fotoğrafın kimyasal yapısına ve durumuna bağlıdır.vm Fotoğrafın yapısını etkileyen etkenler iki başlık altında toplalanabilir. Dış ve iç etkenler.. Fotoğraflar dolaylı ve doğrudan yollarla maruz kaldıkları olumsuz şartlarda bozulurlar.Bundan dolayı kimyasal ve fiziki olumsuz etkenlerin neler olduğu ve sonuçlan bilinmelidir. Kimi fotoğraf, sözü edilen etkenlere maruz kalarak zarar görmüştür. Bunların tamiri (restoration) her zaman mümkün değildir. Ancak bazen, belli şartlarda, bir takım kimyasal işlemlerle ya da dijital ortamlarda düzeltilebilir. Yurt dışındaki fotoğraf müzeleri arşivlerini `aktif ve `aktif olmayan` diye ayırır. Aktif arşivlerde orjinallere ulaşmak mümkündür. Aktif olmayan arşivlerdeyse orijinal, optimal şartlarda saklanır; araştırmacıya kopyalan sunulur. İdeal olan bu sistemde fotoğrafların kaliteli olarak kopyalanması (reprodüksiyon) gerekmektedir. Aydınlatma, film seçimi, pozlama ve geliştirici (developer) seçimi doğru yapıldığında kaliteli kopyalar elde edilir. Günümüzde arşivler bilgisayar ortamına da alınmaktadır. Müzelerde, fotoğraf baskılarının sergilenmesi önemli bir konudur. Çünkü ışık kaynaklarının yanlış seçimi fotoğraflara zarar verir. Işıkların yanlış yerleştirilmesi ise aynalaşmaya neden olur. Bunu önlemek amacıyla aydınlatma kurallarına uymak hem fotoğraflan korumayı hem de sergiyi izleyenlere aynalaşmamış görüntü sunmayı sağlar.

DC SUMMARY The fist museum of Turkey is the Aya irini (Hagia Eirene) church. It was founded in 1869, named as ` Muze-i Hümayun` and later with the start of the Turkish Republic, our country's cultural heritage has been perserved and displayed. Today over 50 museums exist in Istanbul only. Besides the kiosks and the palaces there is the hunting museum, museum of lighting and heating, press museum, museum of hats, fire departmaent museum, the museum of homour and caricature. In Turkey there are two museums, founded by the municipality of Balıkesir, and Hilmi Nakipoğlu photograph machinery museum in İstanbul, which are machinary and equipment collection. There is no photography museum. Just after the invertior of photography, in the reigu of Abdülhamid the second, art of photogpahy has entered Turkey. The sultan has motivated the process of capturing the historical moments and monuments in the country by photography both financially and moralely. (The Yıldız collection, known as the U. Abdulhamit collection ispriceless) After the empire, the young Turkish Republic has systematically filed all the developments with photographs. In the following years the art of photography has also become a norm in the country. All the photographs about our history, culture and art has been scattered around. All these items have to be gathered in a photography museum. Because the photographs are kept, preserved, and looked after scientifically. Many examplary museum and scientific applications exist abroad. In the foundation stage of the photography museum detailed planning has to be made. This planning should,include legal, financial and physical layout as well as the operations in administration and technical department. Deficiencies in the planning should cause operational mistakes and could harm the collection. Conservation and preservation techniques are vital parts of a photograph collection. In order to understand the details of these techniques, one should know the characteristics of all types of photographs, because conservation and preservation techniques depend on the chemical properties and the state of the material. We can group the processes that affect the characteristics of photographs under two topics. External effects and internal effects. Photographs get damaged by direct or indirect unfauorable external effects. Therefore oue should know what these unfavorable chemical and physical effects are. Some photographs has been damaged by the mentioned adverse effects. It is not always possible to restore the damages. Rarely, under certain conditions, some restoration can be done by chemical and digital methots. Photography museum in the world classify their collections as `active` and inactive'Ut is possible to access the originals in the active museums. In inactive museums the originals are kept in optimal conditions, the reproductions are given out for research. If the lighting, film material, developer and expposure selections are carefully made in this ideal system. Today most copies are created in computer environment.X Photograph exhibition in museum is an important subject. Incorrect selection of light sources can damage the photographs, or create a mirroring effects. In order to prevent these effects the lighting rules should be applied strictly. This will help to preserve the collection and give the visitors the best chance to view the collection.