Krakle sır araştırmaları

Abstract

ÖZET Temeli pişmiş toprak olan seramik, dış etkenlere karşı dayanıklılığı arttırmak ve daha fazla kullanışlı olmasını sağlamak için ince, camsı bir yapı olan sırla kaplanmaktadır. Arkeolojik araştırmalara göre, ilk kez Mısır' lılar tarafından kullanıldığı sanılan seramik sırları, günümüze kadar teknik, kimyasal ve artistik yönden araştırılıp geliştirilmiştir. Seramik sırlarının bileşiminde bulunan metal oksitler ve bunların sırdaki etkileri incelenerek değişik sır çeşitleri bulunmuştur. Seramik sırlarının endüstriyel üretimde hatasız olması istenirken, rastlantısal renk ve doku özelliklerine sahip artistik sırlarda, sır hataları sanatçı tarafından özellikle oluşturulurlar ve aym şekilde üretilemedikleri için endüstriyel üretimde kullanılamazlar. Akıcı sırlar, aventürin sırlar, krakle sırlar, kristal sırlar, kül sırlan, mat sırlar, toplanmalı sırlar, raku sırları, Çin kırmızısı sırlan, lüsterli sırlar, seledon sırlan ve tuz sırlan en çok bilinen artistik sır çeşitleridir. Artistik sır çeşidi olan krakle sırların ilk kez bilinçlice uygulamalan Çin'de Sung Hanedam tarafından yapılan seramiklerde görülmektedir. Krakle sırlar, sırın genleşmesinin çamurun genleşmesinden yüksek tutulmasıyla elde edilir. Sır ve çamur arasındaki bu genleşme farkınedeniyle sırda kılcal çatlaklar oluşur. Bu çatlaklara krakle, bu sırlara da krakle sırlar denir. Krakle sırların araştırılmasında genleşmeleri farklı iki döküm çamuru kullanılmıştır ve bu çamurların üzerine uygulanan krakle sır denemeleri, 1. Sülyen, kvars, sodyum feldispat, 2. Dolomit, sodyum feldispat veya potasyum feldispat, tebeşir, yıkanmış Uşak kaolini, üleksit, 3. Sodyum feldispat veya potasyum feldispat, tebeşir, sülyen, 4. Sodyum feldispat veya potasyum feldispat, üleksit, 5. Sodyum feldispat, üleksit, cam, kvars, 6. Sodyum feldispat, kvars, sülyen, tebeşir ve dolomitten oluşan değişik hammaddeler içeren altı sır bileşiminin farklı oranlarda karıştınlmasıyla veya sır bileşimine %10 pegmatit, %10 yıkanmış Uşak kaolini ve %10 lityum karbonat ilave edilmesiyle yapılmıştır. VI

SUMMARY The ceramic of which base is fired soil is covered with glaze, which is a thin and glass-like structure, so as to enhance its resistance to external agents and to make it more useful. According to archeological research, supposingly used by Egyptians for the very first timea ceramic glazes have been scrutinized and developed technically, chemically, and artistically up to the present. Different types of glazes have been found by exarnining the metal oxides in the composition of ceramics and the effects of those oxides on the glazes. Whereas no error is admitted in industrial production of ceramic glazes, glaze errors which have coincidental color and tissue properties are committed by the artist on purpose; and they are not used in industrial production since they are not produced in the same way. Running, aventurine, crackle, crystalline, ash, matt, shrinkage, raku, copper red, luster effect, celadon and salt glazes are the most known types of artistic glazes. Crackle glazes, which is a type of artistic glazes in the first time consciously practiced in China from Sung Dynasty's ceramics in appearance. Crackle glazes is obtained by holding the expansion of glaze higher than that of clay body. Capillary cracks occur on the glaze owing to vnthe expansion differences between glaze and clay body, and that's why this glaze is called as crackle glaze. In the study of crackle glazes, two casting slips at different expansion levels were used and crackle glaze experiments which were applied to these casting slips were prepared by mixing six glaze compositions-consisting of various raw materials-at different proportions; 1. Red lead, quartz, soda feldspar, 2. Dolomite, soda feldspar or potash feldspar, whiting, bathed kaolin of Uşak, ulexit, 3. Soda feldspar or potash feldspar, whiting, red lead, 4. Soda feldspar or potash feldspar, ulexit, 5. Soda feldspar, ulexit, glass, quartz, 6. Soda feldspar, quartz, red lead, whiting, dolomite, or by adding 10% pegmatite, 10%bathed kaolin of Uşak, and 10% Lithium carbonate to the composition of the glaze. vm