Afrika maskelerinin çağdaş sanata etkisi

Abstract

ÖZET Afrika maskelerinin önemini ve rolünü anlamak için öncelikle, onların işlevi üzerinde durmaya, ikinci olarak da maskeleri evrensel bir olgu olarak değerlendirmeye çalışmalıyız. Afrikalıların maskelere olan ihtiyacını ancak, maskelerin çeşitli medeniyetlerde insanların en önemli arzularını yerine getiren sürekli işlevini görerek anlayabiliriz. Bir kişi bir maske taktığında yüzü örtülmüş olur. Kimliği gizlenir ve maskenin ifadesi yeni bir kimlik yansıtır. Bu değişik, maskenin özellikleri, gülünecek ya da korkulacak kadar garip, korkutucu ya da insan ve hayvan figürlerinden soyutlanmış olduğunda daha da etkilidir. Abartılı ifadelerin oluşturduğu maskeyi takan bir adam; gizlenmeye çalışan biri gibi görünür. Afrika`da, maskeli kişinin özelliklerine ek olarak maskeli dansçının ritmik hareketleri, onun ilginç kostümünün etkisini arttırır. Buna ek olarak dinsel bir ayinde kılık değiştirmiş dansçı ortaya çıktığı zaman, maske yeni bir boyuta girmiş olur, geleneğin gerektirdiği göreve yerine getirirken, toplum üzerinde de büyük bir etki oluşturur. Maskeler genellikle cesurdur. Maskelerdeki bu cesaret, toplumsal şenliklerde aktif olarak yer alan maskeli dansçının izleyiciyle arasındaki mesafeyi dengelemek için gereklidir. Buna karşın, mahrem ve özel ayinlerde kullanılan maskeler ve heykeller daha dingin bir ifadeye sahiptir. Güçlü hareketsiz, sütun biçiminde olan heykeller, çoğu kez oldukça karışık ve zarif ayrıntılara sahiptir. Cilalı taş devrinden günümüze kadar insanlar, soyutlama yapmışlardır. Afrika sanatındaki soyutlamayı anlatırken, geometrik tarza başvururuz. Cezanne`dan bu yana 20 yy. sanatının genel eğilimi iki tür soyutlamaya doğrudur; spontane (sürrealizm gibi) ve geometrik (kübizm) soyutlama.Kübist sanatçılar ve Fauve`un ilk olarak 1905 te Paris'te farkettikleri, Afrika ayin nesneleri, doğal olmayan tarzda ve soyut niteliğindeydi. Plastik yapılan nedeniyle Afrika oymaları, yeni estetik ve yeni referans çerçevesi oluşturdu. Afrika maskelerini, tapınma nesnesi olarak değil sanat eseri olarak gördüğümüz, yeni yeni oluşmaya başlayan sanat antropolojik yaklaşım biçimidir. Afrika sanatını; yaratılan eserin Afrika`da yaratıldığını veya hangi ayinde kullanıldığı için değil, eserin plastik ve yapısal özelliklerini, şekillerini inceleyerek ele alırsak daha iyi anlamış oluruz. VI

SUMMARY In order to realize the importance and significance of African masks, first their functions should be considered, and then they should be evaluated from a global point of view. Africans demand for masks can be better understand, if one investigates the human beings usage of masks in different type of civilizations. When a person wears a mask his-her face and identification is hided. The appearence of the mask reflects a new identification. This new identitiy is more effective if the mask is strange enough to cause people laugh or make them scared and if it does not contain any figures of animals and human beings. The person who wears the masks that reflects ewagerated expressions, is seen as a person who tries to hide himself. In Africa, the dancing figures of the person with mask, has a possitive effect on the person's appearence. Apart from this, if it is a religious ceremony, when the dancer with the mask appeared in front of the society, the mission which has to be done can be achieved more easily and by this way can be affected in the desired manner. In general, masks are very brave. The braveness of the masks is manditory since it balances the distance between the dancer and the society. On the contrary, the masks in religious or private ceramonies has a more neutral expression. Smooth, fixed and powerful masks generally contains very sophisticated and attractive details. In human beings have numerous amount of modern art jobs since ancient times. Beginning with Cezanne the tendency of art results in two types, spantenous (like surrealizm) and geometric (cubism) type. VIIIn Igos, cubist artists and Fauve has noticed in Paris that the objects of the African ceramonies are not in a naturalistic style. Recently, a new antropologic way of thinking accepts the African masks an art objects rather then accepting them a religious ceramony objects. The African art can be understand better if the structural and plastic behaviours of the objects are investigated rather than investigating the ceramonies of which these objects are used. VIII