Anlam-biçim`ìn sanatta kullanımı

Abstract

ÖZET Yaratıcı sanatın temel sorusu `ne` değil `nasıl'dır. Sanat tarihi biçimler tarihidir. Bu çalışmada biçim sorgulanmaktadır. Konunun başlığı gereği, anlam yüklenmiş biçimler nelerdir? sorusu üzerine, öncelikle yazının evrimi incelendi. Mağara duvarlarında, görülen petroglifleri (kazı-desenler), bazı Yazı Tarihçileri yazının biçime dönüşmesinin ilk örnekleri olarak kabul ederler. Yazı, madde yazısı, resim-yazısı, hece yazısı gibi evrelerden geçerek harf yazısı halini alır. Napolyon'un Mısır Seferi sırasında Nil Vadisi'nde bulunan Rosetta Taşı, Mısır hiyerogliflerinde şifrenin çözülmesinde anahtar rol oynar. Eski hiyerogliflere benzetebileceğimiz Çin yazı karakterleri, M. Ö. 2000 yıllarından bu yana fazla değişmemiş ideografik özelliğini korumuştur. Dünyadaki önemli harflerden biri de Arap harfleridir. Geniş bir coğrafyaya sahip olan İslam Medeniyeti 'nin yazı dili de Arap yazısıdır. Sembol ve yapı bakımından herhangi bir dil ne ilkel ne de gelişmiş olarak kabul edilemez. Nitekim, bugün küreselleşmeyle birlikte karşılaşılan iletişim problemini çözmek amacıyla, eski medeniyetlerde kullanılan resim-yazı, bugün modern hiyeroglif olarak nitelediğimiz biçimiyle yeniden insanların hizmetine sunulmuştur. Biçim, güncel yaşamın uzlaşılmış göstergeleri olarak yani güncel kimliği içinde sanat yapıtlarına taşınmıştır. Yaşamı evrensel-bütünün bir parçası olarak gören Klee, karşıt güçlere, düşman güçler değil, `evrensel-bütün`ü oluşturan eşzamanlı güçler olarak bakar. Sanatının amacı, en azla yetinerek çok söz söyleme İİİ(reduktion) olan Klee'nin son dönem çalışmalarındaki simge dilini kullandığını görürüz. Toplumsal ilişkileri kopmuş, ancak seçkin bir kesime seslenebilen Soyut Amerikan sanatından sonra, sokaktaki adamla yeniden buluşmak, sanat-kitle arasındaki uçurumu kapatmak isteyen Pop sanatçısına, kitle iletişim araçlarının egemenliğindeki kapitalist ve tüketim toplumunun tüm göstergeleri malzeme olmuştur. Johns da ulusal simge olan bayrağı, rakamları ve harfleri taşımıştır sanatına. Geometride `kare`nin işaret olması, aynı biçimin resimde sahip olduğu özgür çağrışım potansiyelini hiçbir biçimde bağlamaz. Malevich, `Siyah Kare` diye adlandırmış olduğu ünlü dörtgenini yorumlarken; `Düz-yüzey canlıdır, doğmuştur.` Tümüyle nesnel olan bu olumlamayla, yeni resim bir yansıma olmaktan çıkmaktadır; yeni resim biçimlere `yaşam ve bireysel varoluş` hakkı verir. Düz-yüzeyin araçsal statüsünün aşılması ve felsefi varlığa dönüşmesi, çok kısa bir evrim sonunda Malevich' in varoluşsal sınırına ulaşmayı başardığı nesnel-olmayan yeni resmin sınırlarını işaret edecektir. 70 'li yıllar, sanat ve medya, sanatçı ve kitle arasındaki sınırların belirsizleştiği, sorunun, sanat-toplum ilişkisi değil, sanatın toplumsal bağlamı üzerinde yoğunlaştığı bir dönemdir. Gerçeğin `nasıl` elde edilişi değil, `neyin` sanat olup olmadığı sorgulanacaktır. Kosuth'un `Felsefe Sonrası Sanat` önermesi, sanatçının bugüne kadar onu uğraştırmış olan `nasıl` sorusu yerine, felsefenin varoluşsal sorusu olan `nedir`i gündeme taşıyordu. Bu sorun kavramsal sanatçılar tarafından sanatın bütün bağlamları içinde ele alınacaktır. iv

SUMMARY The main question of the creative art is not 'what', but 'how'. Art history is the history of shapes. In this work, the shape is questioned. According to the title of the subject and the question `What are the shapes that hold meanings?`, the evolution of writing is first studied. Some of writing historians accept the petroglyphs (excavation-design) which are seen on cave walls, as the first examples of transformation of writing to shape. The writing takes its shape as letter writing with passing some periods like material- writing, design-writing or syllable-writing. The Rosetta Stone, which has been found on the Nile Valley during Napolion's Egypt Campaign, has the key influence on deciphering of Egypt hieroglyphs. The Chienese writing characters that remind us the old hieroglyphs, has saved the ideographic property of its own, which has not been changed that much from B.C. 2000 to this time. Besides, one of the most important letters on the world is Arabic letters. The main writing language of the Islam Civilization which has a wide geography is the Arabic writing, too. From the symbol and construction points of view, no language can be accepted either primitive or developed. As a matter of fact, the design-writing which is used in the old civilizations, today, is presented to the attendance of humans with the shape that we name as 'modern hieroglyph'; by the aim of solving the communication problem which comes up with 'globalism'. The shape as accepted signs of actual life, in other words, through the actual identity, is carried to the art works. Klee accepts the opposite forces as synchronical ones mat form the universal-entire, not as fighting ones. In the last period works of Klee whose aim of art is saying more words while contending less (reduction), we see that he used the symbol language.After the Abstract American art which has broken off social relations, but aiming a selected society, the all signs of capitalist and consuming societies which is under the domination of the public communication tools, has become as the material to the Pop artists who wants to close the gap between art and public, meet the people on the streets again. And Johns carried the flag which is a national symbol, the numbers and the letters into his art. The fact that 'square' is a term in geometry doesn't relate to any kind of free reminding potentials which is included by the same shape in painting. While Malevich comments on his famous quandrangle that he calls as 'Black Square', he says: `Straight surface is alive, has borned.` With mis comment which is totally objective, a new painting is yet out of being a reflection; the new painting gives the right of the 'life and existence' to the shapes. Surpassing the functioning status of straight surface and transforming it to the phylosophic existence, at the end of a short evolution, is going to point out the borders of non-objective new painting whose existence border Malevich succeeded to reach. 1970' s is the period in which the borders between art and media, artist and public become uncertain, and that the problem is not densed on the relation between art and society, but the social consequences of art. Not 'how to' obtain the reality, but 'what' the art will be questioned. The `Art After Philosophy` preposition of Kosuth, brings the question of 'what' as the existence question of philosophy, instead of 'how' as a matter that disturbs the artists up to today. This problem will be handed by the conceptualist artists in all frames of art. VI