Arkeoloji`de fotoğraf

Abstract

Arkeoloji, Eski Yunanca'daki kelime anlamıyla eskinin bilimi demektir. Arkeoloji'nin Tarih Bilimi'nden farkı geçmişin maddi kültür varlıklarım araştırıyor olmasıdır. Bunun için de kazı yapmak gereklidir, bu nedenle arkeoloji `kazı bilimidir` de diyebiliriz. Her kazı çalışması, geçmiş uygarlıklara ait izleri bulup, değerlendirme uğraşıyken aynı zamanda, zorunlu olarak, binlerce, milyonlarca yıldır toprak altında duran maddi kültür varlıklarım doğal ortamından kopartır. Bu özel liğinden dolayı geçmişi bir şekilde `tahrip` ettiği de söylenebilir. Böyle bir söyleyiş yapılan işin önemini, sorumluluğun ciddiyetini vurgulamak isteğinden kaynaklanır; öyle ya amatör bir tarih sevdalısı ya da bir defineci de geçmişin kalıntılarım ortaya çıkartabilir. Arkeoloji'nin bilim dalı olarak ortaya çıkmasının nedeni de budur. Arkeolojik çalışmalarda birinci kural belgelemedir: not tutarak, çizim yaparak ve fotoğraflayarak. Her aşamanın, her gelişmenin, her buluntunun belgelenmesi. Belgeleme tekniklerinin her birinin üstünlükleri, yetersizlikleri oldu ğundan birbirlerini tamamlarlar çoğu zaman. Ancak fotoğrafın, yazıya ve çizime kaynaklık edebilme gibi bir özelliği vardır. Tabii ki yanıltıcı bir fotoğraf olmamak şartıyla. İşte burada da fotoğrafın sorumlulukları başlar. Fotoğraf ın her zaman varolanı değiştirmeden gösterdiğini söyleyemeyiz. İlk fotoğraflardan biri Paris'in en işlek caddesinde çekilmesine rağmen hiç insan görülmez, yalnızca binalar görülür. Bu, tercih değil, teknolojinin yetersizli ğinden kaynaklanıyordu. Fotoğraf teknolojisindeki gelişmelere rağmen hala ilk fotoğraf gibi yanıltıcı görüntüler elde edebiliriz. Olanaklar zenginleşmiş ama, temel kurallar değişmemiştir; doğru ya da yanlış sonuçlar için belir leyici olan fotoğrafçıdır. Bu nedenle fotoğrafçı `arkeolojik fotoğrafın neolduğunu bilmelidir önce; bu doğrultuda ekipmanını, bakış açışım, ışığım belirlemelidir. Fotoğraf tek basma, başka bir kaynağa ihtiyaç duymadan, ölçek, doku, biçim ve renk gibi tanımlayıcı öğeleri doğru yansıtmalıdır. Arkeoloji fotoğrafı, kişisel beğenilerin öne çıktığı sanatsal bir uğraş değil, belgeleme önceliklidir. Fotoğraf alanındaki gelişmeler sonucunda, fotoğraf yalnızca arkeolojik eserlerin belgelendiği bir teknik olmanın yanında, yeni arkeolojik alanların keşfine olanak sağlayarak, arkeolojinin gelişmesine de katkı sağlar olmuştur. Arkeoloji fotoğrafçılığı her ne kadar öncelikle belge niteliği taşısa da önemli bir işlevi daha vardır: arkeolojiyi kitlelere sevdirmek, tanınmasını, anlaşılmasını sağlamak. Burada katı belgeleme kurallarından sıyrılıp, göze hoş görünen, kişisel beğenilerin öne çıktığı fotoğraflar çekilmelidir. Bu konu da Nemrut Dağı'ndaki Kommagene Tümülüsü iyi bir örnektir. Tümülüs 19. yüzyılda keşfedilmiş, uzun yıllar arkeolojik çalışmalara sahne olmuş, buna rağmen Ara Güler tarafından fotoğraflandıktan sonra bilim dünyası dışındaki kesimlerin dikkatini çekebilmiştir. Bu tez çalışmasında arkeoloji fotoğrafçılığının kuralları anlatılmaya çalışıldı. Arkeoloji, uzun bir tarihsel dönemi inceliyor oluşu ve buluntu çeşitliliğinin zenginliği nedeniyle oldukça kapsamlı bir alandır. Bir tez çalışmasında her bir farklı fotografik belgelemeyi (ışık şartları, objektif seçimi vb.) anlatmak mümkün değildir. Bunun yerine süreç ve sorunlar anlatılmış, konuyu aydınlatabilmek için örnekler verilmiştir. Zaten ana ilke ler değişmeyecektir. Fotoğrafçı her yeni buluntuyla karşılaştığında, neyin önemli olduğunu bilirse, buna göre yeni çözümler üretebilecek, düzeneğini kurabilecektir.

Archeology means `science of old` in old Greek. Archeology differs from History as it studies physical ruins of the past. Excavation is a must for this reason, so we can call Archeology as science of excavation. Every excavation is not only a work of finding prints for old civili zations, but also seperates old findings from their surroundings whch they stayed there for thousands of years. For this reason we can call Archeology as `destruction of the past`. This is a must, but it is also a warning to emphasize its importance; an amateur history lover or a treasure hunter can bring the ruins of the past, also. That's way Archeology should be as a science. The first rule for Archeological researches is to document. If docu mentation cannot be made truly, then you ruin the past. Because there is no turning back. Documentation is photographing, drawing and taking notes. Every phase should be documented. Each of the documentation methods have superiorities and failures, they make a whole mostly. But photographing has a superiority to others that it can be a source to them, unless it is a misleading photograph at a wrong angle. It is where a photographer's responsibility starts. It is not possible to say `a photograph shows the truth as it is`. The first photograph shows the streets of Paris, but you can not see any people around. Because of the technical problems posing made for hours, for this reason they couldn't record anything moving. Today there is no technical problem like this, but basic rules are the same., it is possible to take such misleading photos. A photographer must be aware of the Archeological Photographing rules for not taking such photos. VlllArcheological photographing is documentation first of all, it is not an artistic work. A photograph should show the real scales, shapes, tissues and colours. Developments in photographing resulted as new foundings in new Archeological areas. Archeological photographing not only means documentation but there is another function: to make people to love Archeology, to make it popular and clear for them. It is possible to take artistic photos without considering the rules. Kommagene Tumulus at Nemrut mountains was discovered in 19. century. But it became popular after Ara Guler's photos at 50's. This is the best example for this situation. I tried to explain Archeological photographing's problems in this thesis. Archeology has a large area at a large scale of time, so it's scope is very big. In a thesis its not possible to explain every different photographic documentation, lighting conditions, objectives and films. Instead of this I tried to explain the Archeological process and the problems and gave some examples. The principles will not change, of course. If a photographer is aware of what is important in the excavations then he will have his own solutions and he will choose the true equipment. IX