Modernizme rağmen modern (1908-1954) Türkiye`nin kültürel modernleşmesinin plastik sanatlar alanındaki izleri

Abstract

Bu incelemenin amacı, modernizme rağmen modern başlığı altında, 1908 -1954yılları arasında Türkiye'nin kültürel modernleşmesinin plastik sanatlar alanındakiizlerini sürmektir. Bu alandaki etkinliklerin kaderinin yeniden düşünülmesi çabasınıiçermektedir.Yöntem olarak bu elli yıllık dönem farklı perspektiflerden, bir bütün olarakdönemin siyasi panoraması, felsefi fikir tartışmaları, döneme ait süreli yayınlar vekitaplarla birlikte incelenmiştir. Bu inceleme, günümüz uzlaşımlarıyla geçmiş 50 yıllıkdönemi algılama, böylelikle son yıllarda çelişkili tartışmalara sahne olan modernizm vemodern kavramlarına, özgül bir bakış açısıyla yaklaşmayı amaçlamaktadır.Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu dönemde modern sıfatını taşır. Amacı, yeni birulus yaratmaktır. Bu uğurda plastik sanat etkinliklerinin kaderi, diğer sanatetkinliklerinin kaderi nasıl biçimlendiyse öyle biçimlenir.Sonuç olarak, Türk devrimi, şekli anlamda 1908'de eski bir siyasal düzenin zorlaatılması ve yenisinin kurulmasıyla başlar. 1950 Mayıs'ndaki ilk serbest seçimi izleyenderin anlamlı günlere kadar kültür, kendiliğinden var olan bir olgu değil, cumhuriyetinbize bir armağanıdır. Dolayısıyla tıpkı cumhuriyet gibi inşa edilecektir. 1954 yılı ise birdönüm noktası olarak algılanabilir. 1954 Yapı Kredi Bankası'nın düzenlediği İş veİstihsal Yarışması, merkezi öznenin tanımladığı modernizme karşı modernin zaferi,özellikle erken cumhuriyetle birlikte güçlenen topluma modernleşme buyuran merkeziöznenin siyasal ve kültürel programlarına karşı çıkan özerk modernin doğuşu olarakdüşünülebilir.

This study includes the period between 1908-1954 under the title ?moderndespite modernism?. It argues the destiny of modern art in Turkey as one of theimportant and leading contemporary art activities.During my research I tried to focus not only painting and sculpture?s adventurethrough the period but also the political and social aspects of the period.I realized most of my research with the newspapers Milliyet, Cumhuriyet andUlus, culture and leisure magazines Ülkü, Ar, Yaprak, Milliyet Sanat, Yeni Adam, YeniBoyut that were published the years 1908-1954 and books that include the importanttexts of early republic days.Turkish Republic, has had the adjective `modern? when it was constituted. Itsmain goal was to release from past?s old political system and just start from right. Itsgoal was to create a nation, a new life, a new aesthetic, a new way of living...So this aim shaped like it shaped the society, the art scene. Until the end of 1950,the first multi-political party election was realized, the culture was not a fact that wewere to bring and live in for centuries but a gift, given by the brand new TurkishRepublic. So, it is needed to be built by the Republic that itself is modernist.1954 can be read as a turning point. In that year Yapı Kredi Bank organised apainting contest having the theme `Work and Progress?, which was won by AliyeBerger, can also be read as the victory of modern and the rebirth of modern despitemodernism.