Türkiye`de hane halkı balık harcamalarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Ekonometrik çift engel sansür harcama modelleri yaklaşımı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de hane halkı balık harcamalarına etki eden faktörlerin saptaması ve bu faktörlerin birim etkilerini ortaya koymak suretiyle ve bu çalışma ile ilgili etkin pazarlama planlamalarının yapılmasıdır. Bu amaca ulaşmada, Ekonometrik Çift Engel Sansür Harcama Modelleri Yaklaşımı (EÇESHMY) kullanılmıştır. Çalışmanın materyalini Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2014 yılında yapılan Hane Halkı Tüketim Harcamaları (HHTH) anketlerinden elde edilen veriler oluşturmaktadır. Örnek büyüklüğü, eksik ve aykırı gözlemler çıkarıldıktan sonra 9479 kişi olarak belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, hane reisinin yaş ortalaması 48 çıkmıştır. Aile reisinin erkek olması, aile reisi evli ise ailede çalışan bireyin çok olması ve internet sahibi olması gibi değişkenlerin bulunması ayrıca hane reisinin bir yıl yaşlanması balık tüketimini ve harcama miktarını önemli oranda artırırken, 0-5, 6-14 ve 15-19 yaş aralığında çocuk sahibi olan ailelerin balıketi tüketimi ve harcamaları üzerinde etkisinin az olduğu tespit edilmiştir. Yapılan bu araştırmada, ailede 19 yaş ve üstü yetişkin bulunması balık tüketim olasılığını, şartsız ve şartlı balık harcama değerlerini arttırdığı ve sonuçların istatistikî açıdan anlamlı olduğu bulunmuştur. Ayrıca hane halkının gelirinin artmasının da balık tüketimini arttırdığı görülmüştür. Araştırmamızın çarpıcı sonuçlarından biride ailenin çeşitli merkezlere yakınlığı ile balık tüketiminin ve buna bağlı olarak aylık balık harcamalarının arttığı tespit edilmiştir. Türkiye'de ekonomik büyüme ile sağlanan gelir artışı, hane halkı tüketim alışkanlıkları ve tercihlerinin de zaman içerisinde değişmesine ve kişi başına düşen su ürünleri tüketim miktarlarının artmasına önemli katkı sağlayacaktır. Araştırma sonuçlarının, ilgili sektörlerin ve kamu kurumlarının daha etkin pazarlama, planlama ve politikaların oluşturulması bakımından önemli bilgi ve bulgular sağlayacağı, yararlı ve rehberlik edeceği düşünülmektedir.

The aim of this study was to know how factors affecting household fish meat spending in Turkey in order to make effective marketing plannings. Double-hurdle Censored Econometric Model Approaches are used in this study. Data are obtained from Turkish Statistical Institute (TSI) of 2014 Household Expenditure Survey. Sample size was determined to be 9479 household observations after removing incomplete and outliers. According to results from the survey, the average age of the household head was 48 years.Households with males and married household heads, numbers of working persons in family and the use of Internet in the family increase both the likelihood of fish meat consumption and spending, while households with kids in 0-5, 6-14 and 15-19 age groups spend less on fish meat. Households with adults over 18 years are likely to spend more on fish and spend more on monthly conditional and unconditional fishing expenditure levels. In addition, household fishing meat expenditures increase with an increase in monthly household income. Household fish meat spending will increase with proximity to various centers surrounded around houses.In the country, household fish meat expenses will likely increase with increases in per capita income, changing habits and consumer preferences and per capita seafood production over time. Results drawn from the current study will likely shed some light or guide on designning more effective and relevant marketing planning, strategies and policies for public and private sectors.