Trans kadınların ses özelliklerinin algısal ve enstrümantal değerlendirme yöntemleri ile incelenmesi

Abstract

İkincil cinsiyet karakteristiği olan ses, insanların gelişiminde önemli bir unsur olup sosyal, kültürel ve aile alanlarında kilit rol oynamaktadır. Sesin perdesi, perde varyasyonları, rezonans, entonasyon, vurgu, ses kalitesi gibi özellikler, iletişimde dinleyicinin cinsiyet kimliğini anlaması açısından önemli olduğu düşünülen özelliklerdir. İdeal 'ses ve iletişim özellikleri' kavramı, trans kadınlar için halen net değildir. Amerikan Konuşma-Dil-İşitme Derneği (ASHA), trans kadınlarda kişiye özgü terapi programının oluşturması için algısal ve enstrümantal değerlendirmelerin yer aldığı kapsamlı bir protokolü önermektedir. Literatürde, trans kadınların seslerinin algısal ve enstrümantal özelliklerine yönelik çalışmalar mevcuttur ancak bu çalışmalar, ses kalitesini ve kadınsılık algısını direkt etkileyebilecek, bireylerin dahil edilme kriterleri açısından oldukça geniş bir heterojeniteye sahip ve örneklem genişlikleri de azdır. Bu nedenle, çalışmamızda sağlıklı vokal foldlara sahip trans kadınların ses özelliklerinin algısal ve enstrümantal yöntemlerle incelenmesi amaçlanmıştır. Aynı zamanda çalışmamızda, daha önce trans kadınların seslerinin değerlendirilmesinde kullanılmamış olan 'kepstral analiz' yapılmış ve bu analizlerin, trans kadınların algısal ses özelliklerini yordamada zaman temelli ölçümlere göre üstünlüğünün olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırmaya 18-53 yaşları arasında 40 trans kadın dahil edilmiştir. Psikiyatrist tarafından yapılan değerlendirmede geçiş sürecine göre uygun olan trans kadınların, laringolog tarafından videolaringoskopi kayıtları alınıp, herhangi bir vokal fold patolojisi tespit edilmeyen bireyler çalışmaya dahil edilmiştir. Algısal değerlendirmelerde; Transseksüel Ses Ölçeği/Türkçe (TVQ), Sesin Kadınsılığının Öz Algısı Skalası (SKAS), Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu (WHOQOL-BREF-TR) ve Depresyon Anksiyete Stres Skalası (DASS-21) doldurtulmuştur. Aynı zamanda, deneyimli iki uzman tarafından (Dil ve Konuşma terapisti, Kulak Burun Boğaz hekimi) trans kadınlara ait ses kayıtları dinlenmiş ve Sesin İşitsel Algısal Değerlendirme Konsensusu (CAPE-V) protokolüne göre puanlanmıştır. Sesin enstrümantal değerlendirmesinde Computerized Speech Laboratory (CSL) Kaypentax ile Multi Dimensional Voice Profile (MDVP), Voice Range Profile (VRP), Analysis of Dysphonia in Speech and Voice (ADSV) yazılımları kullanılmış. Aerodinamik değerlendirmeler için ise KAY Pentax Phonatoary Aerodynamic System (PAS) cihazı kullanılmıştır. Çalışmada, SKAS ile F0 ve jitter arasında pozitif yönde orta dereceli bir ilişki elde edilmiştir, TVQ ile fundamental frekans (F0) ve jitter (%) arasında negatif yönde ilişki gözlenmiştir. Trans kadınların sesleri ile ilişkili yaşam kalitesindeki etkilenmeyi tahmin etmede, Kepstral Analiz'in zaman temelli ölçümlere göre daha hassas olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Transseksüel ses ölçeği, sesin kadınsılığı, kepstral tepe değeri

Voice, which is a secondary gender characteristic, is an important factor in the development of people and plays a key role in social, cultural and family aspects of their life. Features such as pitch of the voice, pitch variations, resonance, intonation, stress, and voice quality are the features that are thought to be important in terms of listener's judgement of the gender identity in communication. The ideal concept of 'voice and communication features' is still unclear for trans women. The American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) recommends a comprehensive assessment which includes perceptual and instrumental evaluations to establish a personalized therapy program for trans women. In the literature, there are studies on the perceptual and instrumental features of the voices of trans women, however these studies have a wide heterogeneity in terms of the inclusion criteria of individuals, which can directly affect the perception of femininity and voice quality, in addition to that their sample size's are low. Therefore, in present study, it was aimed to investigate the voice characteristics of trans women with healthy vocal folds using perceptual and instrumental methods. At the same time, the cepstral analysis evaluation, which has not been studied in the literature before, was made and it was investigated whether these analyzes have superiority over time-based measurements in predicting the perceptual voice characteristics of trans women. In the present study, 40 trans women aged between 18 and 53 were included. After the psychiatrist completed his evaluation, the individuals who are suitable as for the transitional period, videolaringoscopy records were gathered by the laryngologist and individuals with no vocal fold pathology were included in the study. In perceptual evaluations; participants were asked to fill out Transsexual Voice Questionnaire/Turkish (TVQ), Self-Perception of Voice Femininity Scale (SKAS), World Health Organization Quality of Life Scale Short Form, Depression Anxiety Stress Scale. Furthermore, voice recordings of trans women were listened by two experienced raters (Speech and Language Therapist, Otolaryngologist) and scored according to the Auditory-Perceptual Evaluation of Voice Consensus protocol. In the instrumental voice evaluation, Computerized Speech Laboratory, Kaypentax with Multi Dimensional Voice Profile, Voice Range Profile, Analysis of Dysphonia in Speech and Voice softwares were used. For aerodynamic evaluations, KAY Pentax Phonatoary Aerodynamic System was used. In the study, a moderate positive correlation was obtained between SKAS and F0 and also between SKAS and jitter. Additionally a weak negative relationship was seen between TVQ and fundamental frequency. Moreover a moderate negative relationship was seen between TVQ and jitter (%). It has been confirmed that cepstral analysis is more sensitive than the time-based measurements in estimating the impact of the quality of life associated with the voices of trans women.Keywords: Transsexual voice questionnaire, voice femininity, cepstral peak prominence