Çift engel sansür modeli ile havuz verilerini kullanarak sigara tüketimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Sigara alaşkanlığı dünyada en ciddi sorunlardan biridir. Sigara kullanmak, akciğer kanseri, diabet, kalp damar hastalıkları gibi tehlikeli hastalıkların gelişmesinin ana kaynağını oluşturmakta ve yılda yaklaşık 6 milyon insanın ölüme sebep olmaktadır. Birçok ülke, tütün ürünlerinin arzını ve tüketimini kontrol etmeyle ilgili farklı politikları benimsemiştir. Türkiye küresel olarak en çok sigara tüketen ülkelerden biridir. Erkekler arasında sigara içmeyle ilgili hastalıklar en yaygın ölüm sebebidir.Türkiye'de 20 milyon sigara kullancıları yaklaşık yıllık 20 milyar dolar harcama yapmaktadırlar ve bu oran Türkiye'de Sağlık Bakanlığı'na ayrılan bütçenin yaklaşık 4 katıdır. Sigara tüketim düzeyi bir dizi faktörlere bağlıdır. Bu bağlamda, Türkiye'de sigara tüketim olasılığını ve tüketim düzeyini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla bu çalışma yappılmıştır. Bu çalışmada Çift-engel Sansür Talep Modeli kullanılmıştır. Çalışamanın verileri 2008 ve 2012 yılında yapılan Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (GATS) oluşturmaktadır. Bireylerin cinsiyeti, yaş gurupları, eğitim düzeyleri, ikamet yerleri, çalışma durumları, tiryakilik durumları, doctor ziyaret sıklığı, doctor tavisyesi, sigarayı bırakmak için kullanılan yöntem sayısı ve sigara fiyatları gibi faktörlerden yararlanmıştır. Bu faktörlerin çoğunluğu hem sigara tüketim olasılığında ve hem de sigara tüketim düzeyinde önemli rol oynadıkları saptanmıştır. Ayrıca bu faktörlerin birim etkileri ortaya konulmuştur. Hükümetin sigara tüketimini azaltmak içi 2008 ve 2012 yılları arasındaki dört yıllık dönemde almış oldukları önemler istatistiki açıdan önemli bulunmuştur.

Smoking habits are one of the most serious problems in the world. It is one of the main reasons for development of dangerous diseases, such as lung cancer, diabetes or cardiovascular diseases and the cause of deaths of about six million people annually. Many countries introduced and implemented different ideas that curb the consumption and supply of tobacco products. Turkey is one of the high cigarette consuming countries globally. Among men, smoking related diseases are the most common cause of death. Economically, 20 million smokers spend $20 billion annually on tobacco products in Turkey resulting in four times the annual budget of Ministry of Health. This consumption rate is due to a number of factors. As such, this research seeks to identify and analyse the factors influencing the likelihood of cigarette consumption and its consumption levels in Turkey using the double-hurdle censored demandtype models with data from 2008 to 2012 of Global Adult Tobacco Survey (GATS). A number of factors such as gender, age categories, education levels, residing, employment, smoking habits, frequency of doctor visits, advising from a doctor for quiting smoking, numbers of tools applied for quiting, and package prices are used in the model. Most of these factors are found to affect both the likelihood of smoking consumption and consumption levels. Marginal effects of exogenous factors are derived along with their standard errors. The year difference between 2008 and 2012 was found to be statistically significant, indicating the accomplishment of the government toward the curbing of tobacco.