Kadı sicillerine göre 17. yüzyılın başlarında Trabzon`da asayiş

Abstract

Osmanlı şehirlerinde kadılar tarafından tutulan ve mahkeme kayıtlarını ihtiva eden defterlere Kadı Sicilleri denir. Bu siciller, Osmanlı toplumunun ekonomik, askeri ve kültürel yapısının araştırılmasında birinci dereceden öneme sahip belgelerdir. Sahip oldukları zengin muhteva dolayısıyla şehir tarihi hakkında yapılan birçok çalışmanın ana kaynağını oluşturmaktadırlar.Kadı Sicilleri'nin ana kaynak olarak kullanıldığı bu çalışmada 1600-1620 yılları arasında Trabzon'da yaşanan asayiş olayları değerlendirilmiştir. Gerek toplum içerisinde münferit olarak gerekse de grup halinde yaşanan olaylar değerlendirilmek suretiyle, bir Osmanlı şehri olan Trabzon örneği üzerinden Osmanlı toplumunun içerisinde bulunduğu durum gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İslam ceza hukuku incelenmiştir. Bu bölümde İslam hukukunda suç ve cezanın mahiyeti hakkında bilgi verilerek had, kısas ve tazir cezası gerektiren suçlar incelenmiştir. İkinci bölümde Osmanlı hukukunun şer'i ve örfi yönü, Şer'iyye mahkemeleri ve bu mahkemelerde davaların nasıl görüldüğüne dair bilgiler verilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise kuruluşundan 17. yüzyılın ilk yarısına kadar Trabzon'un siyasi tarihi hakkında bilgi verildikten sonra, toplum içerisinde gerek münferit gerekse de grup halinde görünen ve şehirdeki asayiş ve güvenliği etkileyen olaylar incelenmiştir

In Ottoman cities the notebooks which were written by kadis and which have contents of the court records are called as Kadi Registers. These registers are best records in the research for economic and military and cultural structure of Ottoman society. They form the main sources of many studies about the city history due to their rich contents.This study in which the Kadi Registers are used as the main source, examined the public order events in Trabzon between the years 1600-1620. It is tried to be revealed the difficult situation of the Ottoman society through Trabzon as a sample city of Ottoman by evaluating events that appeared both invidually and as group within the society. The study consists of three chapter. In the first chapter İslamic Criminal Law was analyzed. In this part, it was given information about the quality of crime and punishment and crimes that reguires had and kısas and tazir were examined. In the second chapter, it was given information about the şer'i and orfi chracter of Ottoman Law, Şer'iyye Courts and in these courts how cases were decided. In the third and last chapter, after giving information about the political history of Trabzon from its foundation until the first half of 17th century, the events that appear both invidually and as a group within the society and which affected city's safety and security were examined.