Grafik tasarım ve toplumsal cinsiyet

Abstract

`Grafik Tasarım ve Toplumsal Cinsiyet` başlıklı tezimin oluşum süreci; Sanatta Yeterlik ders aşamasında Sayın Canan Beykal'dan almış olduğum Kültür Göstergeleri dersi projesiyle başladı. Günümüzde bireyler yaşamlarının her anında imaj ve mesaj bombardımanına tâbi tutuluyorlar. John Berger'in dediği gibi, tarihin hiçbir anında insanoğlu bu kadar çok görsel malzeme tacizine uğramadı. Her grafik tasarım ürünü bir mesaj içerir. Mesajın bir düz anlamı; bir de yan anlamı vardır. Bu tezin konusu; tam da yan anlamları çözmek, farklı yıllar içinde üretilmiş grafik tasarım ürünlerinde, özellikle dergi, kapak ve iç sayfalarında, afişlerde ve ders kitaplarında, yüzyıllardır oluşmuş, kemikleşmiş toplumsal cinsiyetin izlerini sürmektir. Kadın ve erkek nasıl olunur, kadın ve erkekten beklenilen roller nelerdir? Neden her cins için belli roller kabul görmüştür? Toplumsal cinsiyet rolleri nasıl inşa edilir? Tüm bu sorular kadınların tarihi yazılmaya başlandıktan sonra sorulmaya başlandı. 'Tarihin, bilimin, tasarımın öznesi erkektir' önermesinin kadınlar tarafından sesli dile getirilmesinden sonra araştırmalar başladı. Tabii ki, kendisine sunulan bu toplumsal rolleri benimsemiş olsun, olmasın; pek çok kadın zaman içinde bu rolleri sorgulamaya başladılar. Edebiyatta, tarihte, sosyolojide, psikolojide, biyolojide olsun; müzikte, reklamlarda, sinemada, siyasette ve sanatta bu sorular sorulmuştu. Grafik tasarım disiplininde de sorulması gerekiyordu. Bu tez bu tür sorgulamaların bir ürünü sayılabilir. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Rolü, Grafik Tasarım, Kadın.

The composition of my thesis, titled `Graphic Design and Social Gender,` began with a project for Ms. Canan Beykal's Culture Indicators class during my Art Competency courses. Today, individuals are subjected to an incessant bombardment of images and messages in their daily life. As John Berger suggests, humans have never in history encountered such an overwhelming flood of visual materials. Every graphic design product conveys messages, and every message has both a direct and indirect meaning. The subject of this thesis is, through an examination of graphic design products created in different time periods, and with special focus on magazine covers and content, advertisements, and school books, to understand how social genders emerged and solidified over hundreds of years. How are women and men supposed to be, and what are the roles expected from women and men? Why have particular roles been accepted for each gender? How are social gender roles constructed? All of these questions began to be asked after women's histories began to be written. The proposition that `history's, science's, and design's object is the male` began to be researched only after women formulated it. Certainly, some women accepted the social roles provided to them, while others did not; however, many women eventually began to question these roles. Whether in literature, history, sociology, psychology, or biology, these questions were asked through music, advertisements, films, politics, and art. In graphic design these questions also needed to be asked. Consequently, this thesis can be understood as a product of the same type of questioning.Key Words: Social Gender, The Social Gender's Role, Graphic Design, Woman.