Konut sorununa çözüm yolu olarak önerilen düşük metrekareli konutlar üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET Konut sorununa çözüm arayış larx, büyük yatırımlar gerek tirmesi ve talebin çok büyük boyutlarda olması nedeniyle eko nomiyi ön plana çıkaran çalışmalarda yoğunlaşmıştır. Bu geliş meler kapsamında ülkemizde konut kullanım alanlarını küçülte rek daha çok konut üretilmesi çalışmaları yapılmaktadır. Ça lışmamızda düşük metrekareli konutlarda ortaya çıkan kullanı cı sorunları saptanarak, Türkiye'de konut sorununa çözüm ola bilirliği incelenmiştir. 1. Bölüm Konut insan yaşamında fiziksel koşullardan korunmak için bir barınma gereksinimi sonucu ortaya çıkmıştır. Toplumlar ve yaşamın gelişmesiyle insan yaşamında yeni boyutlar kazanarak yaşamın, kültürün etkili bir parçası olmuştur. însan yaşamının çok önemli bir kısmının geçtiği, fiziksel çarenin bir parçası olan konut önceleri yalnızca insan yaşamından etkilenirken zamanla insan yaşamını toplum kültür ve alışkanlıklarını bi çimlendiren etkileyen bir konuma yerleşmiştir. îlk çağlardan beri sürekli evrim içinde olan konut yapı ları çeşitli toplumlarda birbirinden farklı biçimde yorumlan mıştır. Farklı kültüre, geleneğe, kısaca farklı yaşam biçimle rine sahip toplulukların, yaşamlarını sürdürecekleri konutları biçimlendirmeleri de farklı olmuştur. Yaşam biçimini ve konutbiçimlenmesini etkileyen faktörler üzerinde çeşitli kuramlar ortaya atılmıştır. Bu kuramlara bağlı etkenler genel ve öz olarak şunlardır:. Doğal etkenler. Ekonomik etkenler. Teknolojik etkenler. Sosyo-kültürel etkenler Bu etkenlerden en önemlisinin sosyo-kültürel etkenler olduğu Rapoport'a dayandırılarak açıklanıyor. Diğer etkenle rin önemli oranda sosyo-kültürel öğelerin etkisinde olduğu ve etkilerinin toplumlara göre farklılaştığı görülmektedir. Konut içinde geçen eylemler için yapılan çeşitli araştır malar özetlenmiş, araştırmamızda kullanacağımız türk toplumu için geçerli eylem grupları aşağıdaki biçimde saptanmıştır.. Dinlenme,. Yemek, içmek,. Sağlık,. Bakım ve yetiştirme,. Giyinme soyunma, giyecek bakımı,. Temizlik ve onarım,. Kültür ve eğitim,. Eğlence ve hobiler,. Dış ile bağlantı. 2. Bölüm Dünyada 18. y.y. sonlarından itibaren endüstri devrimi ve hızlı kentleşmenin etkileriyle ortaya çıkan konut açığı ve soruna çözüm arayışları ülkemizde ancak yüzyılımız ortala rında görülmeye başlandı. Gelişmiş ülkelerin aksine köyden kente göçün devam etmesi, finans kaynaklarının yeterli olmama sı ve özellikle nüfus artışı hızının çok yüksek olması, konut açığının heryıl artmasına neden olmaktadır. Yüzyılımızın ikin ci yarısından beri çözüm arayışları konunun ekonomik yanını VIağır bastığı düzenlemeler yapılması gerektiğini ortaya koymuş tur. Eldeki kaynaklarla yeterli miktarda konut yapılamayaca ğı anlaşıldığından, bir yandan kaynak arttırımı yolları araş tırılırken bir yandan da konut birim maliyetlerinin azaltıl ması çalışmaları yapılmaktadır. Birim konut maliyetlerinin azal tılabilmesi için konut kullanım alanlarının küçültülmesi po- 2 litikası uygulanmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmalarla 60 m ' ' nin altında kullanım alanlarına sahip konutlar yapımına özen- dirilmekte ve teşvik tedbirleri alınmaktadır. Oysa ülkemizde hane halkı oranının yüksek olması (5.5 kişi/hane) ve özellik le düşük gelir gruplarında bu oranın yüksek olması, konutun kullanımında sorunlara yol açmaktadır. Kullanıcı ile mimar/usta arasında direk ilişkiler sonucun da, niteliklerini kazanan konut üretimine gerçekleştiriciler olarak gruplayabileceğimiz aracılarda etkili olmaya başlamış lardır. Ekonomi ve sosyal yaşamdaki gelişmelere paralel ola rak mimar, kullanıcı arasındaki direk ilişki kopmaya başlıyor ve mimar hiç tanımadığı kullanıcılara konut yapmak zorunda ka lıyor. Bunun sonucunda, toplu konutlarda ortaya çıkan kulla nıcı sorunlarını şöyle sayabiliriz.. Küçükmetrekareli konutlarda temel gereksinmelerin kar şılanamaması.. Planların yaşama biçimine uygun olmaması.. Konutların hızlı yaşama biçimi değişimini karşılayama ması.. Aile büyüklüğündeki değişmelerin karşılanamaması.. Ailede gizlilik sağlanması zorluğu.. Konutlarda kimlik kaybı.. Yaşayanların doğadan soyutlanması.. Yaşlıların konutta düşünülmemesi.. Küçük çocukların planlamaya etkisinin yorumlanmaması. VII. Komşuluk ilişkilerindeki olumsuz gelişmeler. 3. Bölüm Yukarıda sayılan sorunların varlığı yapılan araştırmada düşük metrekareli toplu konut yerleşmesinde örneklenmiştir. Yapılan araştırmada saptanan sonuçları şöyle sayabiliriz. e Düşük gelir gruplarında hane halkı oranının genel ülke ortalamasından yüksek olduğu saptanmıştır. Barınma yoğunluğu kişi başına düşen kullanım alanı 2 olarak 9.5 m /kişi, oda başına düş< 1,87 kişi/oda olarak saptanmıştır. 2 olarak 9.5 m /kişi, oda başına düşen oran ortalaması. Fonksiyonel açıdan bir etkinlikler karmaşası olduğu sap tanmıştır. Portnay'in ön plan arka plan eylem gruplamasına dayanı larak yapılan incelemede önplan eylemlerin önemli bir kısmı nın arka plan mekanlarda, arka plan eylemlerin önemli bir kıs mının Ön plan mekanlarda geçtiği görüldü, özellikle yaşama mekanında birbiriyle çelişen eylemler süperpoze olabilirken, küçük yatak odasının kullanılır olmadığı görüldü. Kısacası, konutun türk yaşama biçimine uymadığı bu nedenle sorunların arttığı görüldü. Sonuç olarak konutlardaki alan sınırlamalarının aile özelliklerini gözönüne alacak biçimde yapılmamasının soruna nicel olarak çözüm sağlasa bile nitelik yönünden sorunları arttırdığı görülmüştür. Yaşama biçimini de küçük metrekareli konutlarda sorunları arttırıcı rol oynadığı görülmüştür. VIII

SUMMARY The search on solutions of the housing problem focuses the attention on economics due to enormous demand and invest ment. In this context, there are studies on reducing the plan area of housing in Turkey- In this thesis user problems rela ting to housing with minimum plan area has been studied. First Chapter The house has been originated to be a shelter for man against the adverse physical environment. It acquired new di mensions as society and life has developed and became an effective part of culture. Eventually, it evolved into a posi tion which shapes the culture and the habits of society. There has been many theories on the factors effecting the building shape. These can be summarized as. Natural factors. Economical factors. Technological factors. Social and cultural factors Rapoport claims that the social and cultural factors are the most important of all. The importance of other factors changes from society to society.The functions of a house for the Turkish society are listed as;. Resting. Eating and drinking. Health. Taking care of and growing. Dressing, undressing and mending of the dress. Cleaning and maintanence. Culture and education. Recreation and hobies. Communication with the outside Second Chapter The housing problem which evolved after the 18 th cen tury, following the industrial revolution, has reached to Turkey only at the middle of this century. The housing shor tage has been increasing every year. It has been realised that it was not possible to build the necessary houses with the sources at hand. So, while studying on increasing the sources on one hand, studies on reducing housing cost has been started on the other hand, universally, the general tendency in redu cing the cost of the housing is to reduce the building are of 2 each house. Houses less then 60 m plan area has been incited and given However in our country, the average number of people per household is 5.5, and for the low income group of people this average is still higher. Thus, this causes problem. In using the house. Previously the user and the architect or builder were in direct contact with each other in producing a house. Nowadays, there are many bodies controlling. So, the direct contact between the archi tect/builder and the user has been cut. The architect finds himself in a position to design a house for the users which he does not know. As a result, the following problems arise.. The lack of meeting the basic requirements in small housing units.. The lack of plans in adaptation to the living habits,. The lack of housing in adaptation to the changes in living habits,. The lack of buildings in meeting the growth of the family,. The difficulty in providing privacy in the family,. The loss of personality in housing. Seperation of the users from nature.. The lack of considerance for the aged and children.. The difficulty in making social contact with the neighbours. Third Chapter The problems listed above has been exemplified from mass- housing designed and built for low income people in this chap ter. The result of this survey can be summarized as the follo wing:. In the low income group the average number of people per household is larger than the national average.. In the survey area density of shelter has been found 2 as 9.5 m /person for the whole house and 1.87 person/ room. There is disorder in functional efficacy. A research has been made by using Portnay's back and front plan grouping. It was found that the front plan function has fallen to the back plan and vice versa. Especially in the living rooms the contradictory functions were being superimposed while small bedrooms could not be used at all. Finally these houses were not suitable for the Turkish life style. XIIt can be concluded that plan area limitations in housing made without taking care of the family characteristics does not solve the housing problem qualitatively. The life style of the users increases the problems in houses with small plan area. XII