Doğu Karadeniz`de tesis edilen Avrupa ladini (Picea abies L. Karst.) orijin denemelrinin onbeş yıllık sonuçlarının değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Doğu Karadeniz Bölgesinin asli ağaç türü olan Doğu ladini (Picea orientalis (L. ) Link.) ormanlarımızın % 70-75.i ağaçlandırma objesidir. Türkiye' de odun hammaddesi ihtiyacının her geçen gün artması, ülke genelinde bu tür alanların hızlı gelişen türlerle ağaçlandırılmasını zorunlu kılmaktadır. Hızlı gelişen tür ağaçlandırmalarında ise getirilecek türün veya orijinlerin seçiminde `Tesis yeteneği` ve `Tesis değeri` faktörleri esas alınmaktadır. Bu amaçla Doğu ladini (Picea orientalis (L.) Link.)nden gençlikte yaklaşık olarak 2 kat daha hızlı büyüme yapması, ekolojik istekleri bakımından Doğu ladinine benzemesi, Avrupa ladini (Picea abies (L.) Karst.)' nin özellikle gençleştirme ve ağaçlandırma çalışmalarında başlıca sorun teşkil eden diri örtüye karşı mücadelesinin kolay olması ve bu mücadelenin 4-5 yıl kadar yarı yarıya sürmesi, yöredeki bu alanların Avrupa ladini ( Picea abies (L.) Karst.) ile ağaçlandırılabi lir olmasına dikkati çekmektedir. Bu sebeple, Picea abies (L.) Karst.'a ait orijin denemeleri yapılmış ve araştırma sonunda. Doğu ve Batı Almanya (Birleşik Almanya), Romanya, Çekoslavakya ve Fransa'dan temin edilen her bir orijinin yetişme muhitlerine göre adaptasyon kabiliyetleri belirlenmiş ve bu orijinlerden uygulamada ağaçlandırma çalışmalarında faydalanılması amaçlanmıştır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için deneme alanları düzeyinde, orijinler arasında boy büyümesi yönünden genetik farklılıkların ortaya konması maksadıyla Varyas Analizleri ve Duncan Testleri yapılmıştır. 15 yıllık sonuçlara göre; Devrik Saha deneme alanında 17, 10 ve 21 sıra nolu orijinlerin, Yeniköy deneme alanında 20, 4, 19, 3 ve 17 sıra nolu orijinlerin (22 sıra nolu orijinde kabul edilebilir), Kapuköy deneme alanında 15, 4 ve 7 sıra nolu orijinlerin. Sürmene deneme alanında ise 19, 16, 12, 15, 7, 10 ve 20 sıra nolu orijinlerin her aşamada en iyi büyüyen orijinler olarak yer aldığı ve iyi bir adaptasyon özelliği gösterdikleri tesbit edilmiştir. Deneme alanları bir bütün olarak düşünüldüğünde de orijinler arasında en üstün büyümeyi 19, 15 ve 3 sıra nolu orijinler yapmışlardır. Basit Varyans Analizi ile orijinler arasındaki genetik farklılıklar, Çoğul Varyans Analizi ile de yetişme muhiti farklılıkları belirlenmiştir. Bu sonuç lara göre, orijinlerin yetişme muhiti faktörleri isteklerine en uygun düşen deneme alanı Kapuköy deneme alanıdır. Yeniköy, Devrik Saha ve Sürmene deneme alanları sırasıyla bu deneme alanını takip etmektedir. Orijin denemelerinin 15 yıllık sonuçları dikkate alındığında. Doğu Karadeniz yöresinde 750-1600 m.* ler arasında yapılacak olan ağaçlandırmalarda adaptasyon yete neği en iyi olan türlerin veya orijinlerin % 10-15 oranında kullanılması önerilebilir. VI

SUMMARY 70-75 of the forest area of Eastern Blacksea forest region is the subject of artificial regeneration or plantation which of main tree species is Oriental spruce ( Picea oriental is (L.) Link.) increase in the deficit of the raw meter ial of wood of Turkey has been obligated that this areas must be afforested with fast growing species. Selection the fast growing species for afforestation of the area has been done according to the criterions of phizibility and the test value. Therefore, ît brings to our attention that since Norway spruce is growing more than twice that of Oriental spruce, the ecological demants are almost the same, that the weeds are very strong and aggressive and fighting against unwanted weeds are easier for Norway spruce and takes almost half of the require peri ods in this areas in site. Therefore, the provenance trials were done on the origin of West Germany, East Germany, Romania, Czechoslavakia and France, in this research, it was determined the adaptation capacities of each origin and it was aimed that to be profited from best origins an appl ications. For attain our aim. Analysis of Variance and Duncan Test were done for each experiment area so that genetic differences and site differences would be found. According to the results of analysis of variances and test of Duncan the height growth the origins are significantly different in different experimental areas. But this differences between Norway spruces (Plcea abies (L.) Karst.) are not excessive. 17, 10, and 21 row numbered origins have been choosen the best growing origins in Devrik Saha; 20, 4, 19, 3 and 17 row numbered origins in Yeniköy; 15, 4 and 7 row numbered origins in Kapuköy and 19, 16, 12, 15, 7 and 20 row numbered origins in Sürmene. At this time, this best growing origins had a good adaptation capacities according to the results of 6 years, 12 years and 15 years. When the all experimental areas were accepted to be one experimental area, 19, 15 and 3 row numbered origins had the best growing. For determine differences of sites, Combined Analysis of Variance was done and the best height growth was obtained in the experimental area of Kapuköy. The others were as follow consecutively from the best to the worst: Yeniköy, Devrik Saha and Sürmene. Finally, according to the this results, these origins have the best adaptation capacities can be suggested to be used as % 10-15 between 750 and 1600 m. in the afforesta tion and reforestation areas in the Eastern Blacksea forest region. VII