Haymana (SW Ankara) batısındaki üst kretase-alt tersiyer istifinin sedimantolojik ve sedimanter petrolojik incelenmesi

Abstract

-vii- ÖZET Çalışma alanı, Haymana ilçesinin (SW Ankara) batısında yer alan Ankara «Î28 - b2 paftasının kuzey kısmını kapsamakta olup, Üst Kretase - Alt Tersiyer yaşlı sedimanter birimler üzeöinde çalışılmıştır. İstif içersinde yer alan formasyon ların stratigrafik kesitleri ölçülmüş ve kesit nattı boyun ca alman örneklerin petrografik tanımlamaları ile ağır frak siyon, kil fraksiyonu mineralleri incelenmiştir. İnceleme alanında litostratigrafik olarak beş formas yon ayırt lanmıştır. Bunlar sırasıyla kumtaşı, marn ve konglo mera birimlerini içeren Haymana Formasyonu (Maestrihtiyen), kireç ta şiarından oluşan Çaldağ Formasyonu (Monsiyen - îane- siyen), kumtaşı, marn tabakaları ile konglomera bantları içe ren Ilgmlıkdere Formasyonu (îlerdiyen), distal türbiditik kumtaşı - marnlardan oluşan Eskipolatlı Formasyonu (îlerdi yen - Küviziyen) ve proksimal - distal türbidit karakterli kumlu litolojileri içeren Tamak Formasyonu (Küviziyen - Iâi- tesiyen)tdur. Paleoakmtı yönü veren primer sedimanter yapıları içe ren ktataşı tabakaları ayrıca slump yapısı, yük - çökme ka lıp türü taban yapıları ile de tipiktir. Birimlere ait kumtaşı örneklerinin, yapılan petrografik tayinler sonucu grovak olduğu saptanmıştır. Bölgede geniş yayılıma sahip grovak kumtaşlarınin ortalama tane boyları ince ile kaba kum boyu arasında ve boylanmaları çoğunlukla kötüdür. Kireçtaşları da orta kum boyunda ve biyö sparit tü--viii- rü ildedir. Üst Kretas© - Alt Tersiyer epoğunda filiş fasiyesi şek linde çökelmiş istifte türbidit kum taş lerm.de gözlenen, mono ve polikristalen kuvarslar ile kayaç parçalara yüzdeleri, sapta nan ağır mineral türleri ile analiz edilen kil fraksiyonu mi neralleri havzanın ı genellikle magmatik ve met amorf ik t ipler deki kaynak kayaçlardan türediklerini belirtmektedir, İnceleme alanında yapılan sedimantolojik ve sedimanter petrolojik çalışmalar dikkate alınarak bölgenin paleocoğrafik yorumu yapılmış ve Üst Kretas.*- Alt Tersiyer yaşlı istifte, yaklaşık NE - SW doğrultusunda Maestrihtiyen ile Eosen arasın da gelişerek derinleşen ve Orta Eosen* den itibaren sığlaşma emareleri gösteren bir basende çökeldiği belirlenmiştir.

-ix- STJMMARY The study area is loca tied at western part of Haymana Township (SW Ankara). Upper Cretaceous - Lower Tertiary sedimentary series that are found in northern half of Ankara J28 - b2 sheet of 1/25.000 scale map hasbeen studied is âetail.- The stratigraphic sections of various formations making up the stratigraphic column has been measured.a-ad. petrographic determinations of samples that are collected from these sec tions has been mad-e, heavy mineral fractions ani clay fracti-v ons ha`s been studied., Lithostratigraphically five formations Lave been iden- tified from the study area. From bottom to tor `hese are as follows: sandstone - marl and conglomerate bearing Haymana Formation (Maestrichtian), limestone bearing Çaldağ Formati on (Montian - Thanetian); sandstone - marl and conglomerate bands bearing Ilgmlikdere Formation (Ilerdian}$ distal turbi- ditic sandstone - marl bearing Eskipolatli Formation (Ilerdi- an - Cuisian) and proximal - distal turbiditic sandstone bea ring Yamak Formation (Cuisian - Lutetian). Sandstone beds contaning primary sedimentary structures which are useful for pa leocurrent direction estimations are also contains slump structures, load - cast tyre bottom structures. Petrographical studies has shown that sandstone samples are of `greywacke` type. The average grain - size of greywacke-X- sands tones which are very abundant in the region varies fropi fine - grain to coars-e - sand and the sorting is very poor. Grain size of limestones, a.ve «about `medium - sand` size and they are of `bio - sparit` type,. Percentage of mono and polycrystalline quartz grains and percentage of rock fragments that are observed in tur b ir di tic sandstones as well as heavy mineral and clay mineral content of these sandstone from Upper Cretaceous - Lower Ter tiary flysch facies deposits have shown that these rocks are v. derived from magma tic and metamorphic type of source rocks. In the light of sedimentological and sedimentary petrog- raphical studies, the paleogeographical model is prepared in which Upper cretaceous - Lower Tertiary sequences has been deposited approximately in NE - SW trending basin, that deve loped between Maestrichtian to Eocene time, which is gradually deepened and later on after Middle Eocene become a shallow sea.