İkizdere(Rize) yöresindeki granitik kayaçların mermer olarak kullanılabilirliği

Abstract

ÖZET İKİZDERE (RİZE) YÖRESİNDEKİ GRANİTİK KAY AÇLAR İN MERMER OLARAK KULLANILABİLİRLİ?İ Bu araştırmada, Rize İli 'ne bağlı İkizdere İlçesi ve çevresindeki granitik kayaçların mermer olarak kullanıla bilirliği incelenmiştir. Yaklaşık 40 km2'lik bir alan kaplayan inceleme sahasında litostratigrafi birimleri olarak, alttan üste doğru; Biberoğlu Volkanitleri, İkizdere Granitoyidi, Alüvyonlar ve Yamaç Molozu ayırtlanmıştır. Çalışma alanında ayrışmamış granitoyid as alanlara bölünmüştür. Daha sonra as alanlardaki kayaçlar makroskobik olarak incelenmiştir. İnceleme sonunda en uygun as alanın Keçikaya mevkiinde olduğu belirlenmiş ve bu as alan ayrıntılı olarak araştırılmıştır. Keçikaya mevkiinde yeralan granodiyoritin jeomekanik özellikleri arazi ve laboratuvar çalışmalarıyla belirlenmiştir. Arazi çalışmaları sonucunda Keçikaya Granodiyoriti ' nin 1/2000 ölçekli detay jeoloji haritası hazırlanarak süreksizlik özellikleri incelenmiş ve blok boyutları hesaplanmıştır. Bu çalışmaların neticesinde granodiyoritin orta ve seyrek çatlaklı, orta ve geniş açıklıklı ve hafif pürüzlü olduğu belir lenmiştir. Ayrıca ulaşılamayan yerlerdeki çatlak ara uzak lıkları Elta 4 aleti yardımıyla bulunmuştur. Laboratuvarda, kaya bloklarından çıkarılan karot örnek leri üzerinde, Türk Standartları esaslarına göre deneyler yapılmıştır. Deneylerde granodiyoritin indeks özellikleri, sertliği, boyuna elastik dalga hızı, nokta yük, çekme ve basınç dirençleri, dinamik ve statik elastisite modülleri ve poisson oranı, dona karşı dayanımı; dondan sonra basınç direnci, sürtünme ile aşınma kaybı ve darbe dayanımı saptanmıştır. Keçikaya Granodiyoriti, indeks özellikleri, tek eksenli basınç direnci dona karşı dayanımı, don sonrası basınç direnci, sürtünme ile aşınma kaybı ve darbe dayanımı gözönüne alınarak değerlendirildiğinde, yapı, iç ve dış cephe kaplama malzemesi olarak kullanıma uygundur. Bu da günümüz koşul larında Keçikaya Granodiyoriti ' nin ekonomik yönden oldukça önem taşıdığını göstermektedir. Ayrıca blok ve plaka verme durumu, kenar köşe kesilmesi ve cila alma yeteneği de oldukça iyi olduğundan Keçikaya Granodiyoriti mermer olarak kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: ikizdere Granitoyidi, granitik kayaçlar, mermer. -V-

SUMMARY USABILITY OP THE GRANITIC ROCKS AROUND IKIZDERE (RIZE) AS DIMENSIONAL STONE (MARBLE) The main purpose of this study is to investigate the usability of granitic rocks exposed around ikizdere town of Rize province as dimensional stone. Litostratigraphic units cropping out in the study area of approximately 40 km2 are Biberoğlu Volcanics, ikizdere Granitoid, alluvium and talus material from bottom to top. The fresh granitoid outcrops were first divided into subareas and then the outcrops within these areas were macroscopically. As a result, the most promising subarea was found to be the Keçikaya area, which was subsequently studied in detail. The geomechanical properties of the granodiorite exposed in the Keçikaya area were determined by means of laboratory and field studies. The nature of discontinuities and block dimensions were identified by preparing a 1/2000 scaled detailed geologic map of the Keçikaya Granodiorite. The granodiorite has moderate to wide joint spacing with medium to wide openings and slightly rought surfaces. Joint spacing values in inacessible areas were measured by Elta 4 surveying device. Experiments were carried out on cores extracted from rock-blocks in the laboratory in accordance with Turkish Standarts. Index properties, hardness, longitidunal elasticity wave-velocity, point load, tensile and compressive strength, dynamic and static elasticity modules and poisson ratio, resistance to freezing, post-freezing compressive strength, abrasion index and shock resistance were determined by these experiments. After a comprehensive examination of index properties, uniaxial compressive strength, resistance to freezing, post- freezing compressive strength, abrasion index and shock resistance, the Keçikaya granodiorite was found to be suitable for construction material and internal and external coverings of buildings. This, inturn, shows that the Keçikaya Granodiorite has considerable economic importance regarding today's market conditions. Hence, the Keçikaya Granodiorite can be utilized as dimensional stone (marble) due to its very favorable block-extraction, slab and tile cutting, finishing and polishing properties. Key words: ikizdere granitoid, granitic rocks, dimensional stone (marble). -VI-