Titrek kavak (Populus tremula L. )ve Kafkas ıhlamuru (Tilia rubra DC.)`nun doku kültürü teknikleri ile üretilmesi

Abstract

ÖZET Titrek Kavak (Populus tremula L.) ve Kafkas Ihlamuru (Tilia rubra DC)' nun Doku Kültürü Teknikleri İle Üretilmesi Bu çalışmada titrek kavakta; farklı sakkaroz, BAP, BAP + IBA, kinetin, kinetin + IBA doz ve kombinasyonlarının sürgün oluşumundaki etkileri araştırılmıştır. Bunun için, vejetasyon dönemi dışında alınan tomurcuk eksplantları MS ve WPM adlı besin ortamlarında kültüre alınmışlardır Denemeler sonucunda BAP'tn WPM ortamında özellikle de 0.2 mg/l BAP dozunun; sürgün uzunluğu, sürgün sayısı ve sürgünlerdeki nod sayısı bakımından diğer dozlara (0.5, 1.0 ve 2.0 mg/l) göre daha etkili olduğu ortaya konmuştur. BAP + IBA, kinetin, kinetin + IBA doz ve kombinasyonlarında sürgün oluşumu görülmemiştir. MS ortamında tüm dozlarda sürgün oluşumuna yönelik bir gelişme olmamıştır. Bundan sonraki aşamada, değişik yaşlı 6 ortete ait tomurcuk eksplantları 0.2 ve 0.5 mg/l BAP'ın eklendiği WPM ortamlarında kültüre alınmışlardır. Ortete bağlı olarak sürgün sayısı, sürgün uzunluğu ve nod sayılarında farklılıkların olduğu belirlenmiştir. 0.2 mg/l BAP dozu 0.5 mg/l BAP dozuna göre daha etkili bulunmuştur. Elde edilen sürgünlerin köklendirilmesi için in vitro ve in vivo'da olmak üzere iki farklı yöntem denenmiştir. İn vivo'da köklendirmede bir toprak karışımı kullanılmış ve in vitro'da köklenmeye göre daha başarılı olunmuştur. Mikroçeliklerde % 100 köklenme ve yaşama sağlanmıştır. Kafkas ıhlamurunda; farklı sakkaroz, BAP ve IBA dozlarının embriyo gelişimi ve fidecik oluşturmadaki etkileri, ayrıca farklı zamanlarda toplanan tohumların embriyolarının sakkarozlu ortamdaki gelişimi araştırılmıştır. Denemeler sonucunda, gerek MS ve gerekse WPM ortamlarında sakkaroz (10, 20, 30 ve 40 g/l) tek başına eklendiğinde, embriyolar fidecik oluşturmuştur. En etkili sakkaroz dozunun 30 g/l olduğu belirlenmiştir. BAP (0.1 ve 0.2 mg/l) ve IBA (0.1 ve 0.2 mg/l) eklenen ortamlarda embriyolar fidecik oluşturmamıştır. IBA eklenen ortamlarda embriyolar yeşil kalmış, BAP eklenen ortamlarda embriyolar kahverengileşmiştir. Farklı zamanlarda toplanan tohumların embriyolarının 30 g/l sakkaroz eklenen ortamlardaki gelişmeleri farklı olmuştur. Tam olgunlaşmadan toplanan tohumların -embriyoları fidecik oluşturmamıştır. Olgun haldeki tohumların embriyolarında ise fidecik oluşumu mümkün olmuştur. Anahtar Kelimeler : Organ Kültürü, Embriyo Kültürü, in Vitro, Titrek Kavak, Kafkas Ihlamuru VI

SUMMARY Propagation of European Aspen (Populus tremula L.) and Caucasian Linden (Tilia rubra DC.) Using By Tissue Culture Techniques In this study, in european aspen was studied the effect of different sucrose, BAP, BAP + IBA, kinetin, kinetin + IBA concentrations and combinations on shoot formation. For that reason, bud explants taken during the dormancy period were cultured into two medium known as the MS and WPM. It was found that the BAP into the WPM media of 0.2 mg/l BAP concentration was more effective than that of other BAP concentrations, in respect to shoot lenght and shoot and nod number. Shoot formation was not observed in BAP + IBA, kinetin, kinetin + IBA concentrations and combinations. Shoot formation was not also observed in all MS medium. The bud explants belonging the six different ages individuals were cultured into WPM of 0.2 and 0.5 mg/l BAP. The shoot and nod number and shoot length were different depending on individuals. Two different methods consisting of in vitro and in vivo were used for rooting of microcuttings and the rooting in vivo was found to be more successful for rooting and survival than in vitro In Caucasian linden, the effect of different sucrose, BAP and IBA concentration on embryo development and plantlet formation and the seeds collected in different time and cultured in sucrose media on the development of embryos were investigated. Experiments showed that when sucrose (10, 20, 30 and 40 g/l) only supplemented into both MS and WPM media, embryos grew plantlets. It was found that the most effective concentration of sucrose was 30 g/l. Embryos cultured in IBA (0.1 and 0.2 mg/l) medium became grenish and others cultured in BAP (0.1 and 0.2 mg/l) became brownish. The development of embryos of collected in different time the seeds was also different. The embryos of mature seeds were become plantlets while others collected from the immature seeds were not. Key Words : Organ Culture, Embryo Culture, In Vitro, European Aspen, Caucasian Linden. VII