Sismik ve özdirenç yöntemleri ile zemin ve heyelan incelemeleri

Abstract

ÖZET Günümüzde uygulamalı jeofiziğin geniş uğraş alanları idinde en önde gelen konulardan birisi mühendislik amaçlı el. üt lerd i r. Jeolojik ve mühendislik problemlerinin çözümünde en çok özdirenç ve sismik yöntemler kullanılmaktadır. Sismik yön temle; P ve S dalga hızları elde edilerek zeminin bazı önemli özellikleri belirlenebi lmektedir. P dalyaları yeraltmın ya pısal özelliğini aydınlatmada, S dalgaları ise kayaçların mekanik özelliklerini aydınlatmada etkin rol oynamaktadır. Mühendislik çalışmalarında kayaçların özdirenç farklılıkla rından yararlanarak tabakalı yapı ve su durumu ortaya çıka rı labi lmektedir. Jeofizik yöntemler heyelan araştırmalarında kullanıla rak; heyelan bölgesinin sınırları, kayan malzemenin kalınlığı ve kayma düzleminin topografyası, heyelandaki değişik malze melerin dağılım düzeni, su rejimi ve hareketin şekli belir lenebi lmektedir. Dolayısıyla yerleşim alanlarında meydana gelen heyelanların yapılaşmaya yönelik bazı önemli paramet releri de belirlenebilmektedir. Bu çalışmada Trabzon Beşirli Mahallesinde ve Akçaabat- Akpınar köyünde meydana gelmiş heyelanlar incelenmiştir. Ak- pınar heyelanında özdirenç yöntemi ile tabakalı yapı belir lenmiş ve taban kayanın topografyası ve su durumu belirlen meye çalışılmıştır. Beşirli heyelanında bu parametrelere ilaveten bölgenin elastik parametreleri belirlenmiştir. S dalgası hızları, elastik parametreler ve sondaj verileri ko- rele edilerek bölgede yapılaşmaya yönelik sonuçlar çıkartıl mıştır* Elde edilen verilere göre Akpınar heyelanının sol ta rafında duraysız bölgeler bulunmaktadır. Bu nedenle yapılaş mada bu kısımlarında heyelan edebileceği düşünülmektedir. Beşirli heyelanına ait tabakaların dayanıklılık açısından son derece zayıf olduğu yapılaşmada dikkate alınmalıdır. Bölgede su mevcudiyeti dikkate alınarak sular uygun şekilde dreno edilmelidir. Burada çok katlı bina yapımının sakıncalı olduğu belirlenmiştir. VI

SUMMARY Nowadays, engineering purposed site investigations are one of the most important topics in geophysics. Seismic and Resistivity methods have widely been used for solving geological and engineering problems. Some of the basic features could be determined from P- and S-wave velocities obtained on the site using seismic methods. P waves have an important role on the determination of structural features of the underground. Also, S waves have an important role on determination of the mechanical properties of rocks. By applying appropriate geophysical methods on a landslide it is possible to delinate the lateral extent of landslide area, determine the thickness of the slipped mass, define the slope of the slip plane below the slide material, investigate the water regime and monitor activity within the landslide. Thus, landslides occured in an urban area and its related parameters important for civil engineering structures could be determined. In this study, Akçaabat-Akpınar and Trabzon-Beşirli landslides have been investigated. In Akpinar landslide, layered structure of slipped mass has been determined, and it has been tried to determine the water regime and basement topography of the slide. In addition to parameters determined in Akpinar landslide, dynamic elastic parameters have been determined in Beşirli landsile. By correlating S wave velocities with elastic parameters and drilling data, an important results related to the civil engineering structures have been obtained in Beşirli landslide. According to above obtained data, there are unstable areas on the left slide of Akpinar landslide. Because of this reason it may be dangerous to construet a building in this area. It may cause to another slip. Weak layers exist in Beşirli landslide must be considered for civil engineering structures. By considering water regime- of this area, all of surficial waters should certainly be drained. It is also dangerous to construct a multi-storey building in this area. VII