Çaykara (Trabzon) güneyinde metamorfizma ve bunun jeolojik evrimdeki yeri

Abstract

Ö&ET ÇAYKARA i TRABZON) GÜNEYİNDE METAMORFİZMA VE BUNUN JEOLOJİK EVRİMDEKİ YERİ Bu çalışma Çaykara (Trabzon) güneyinde yüzeylenen meta- morfitlerin genel niteliklerini ve jeolojik evrimdeki yerini açıklamak için yapılmıştır. Çalışma alanının tabanı muhtemelen Malm öncesi yaşlı kalkşist, fillit ve sleyt gibi metamorf itlerden meydana gelmektedir. Bu metamorf ik kayaçlar Serdarlı metamorf itleri olarak adlandırılırlar ve düşük derecede metamorfizma geçirmişlerdir (yeşilşist fasiyesinde). Serdarlı metamorf it leri üzerine uyumlu olarak Malm - Alt Kretase yaşlı spilit- leşmiş bazalt, bazik tüf, andezit, mercek şeklindeki rekristalize kireçtaşları ve tabakalanma yapısı gösteren kireç- taşlarından oluşan Çambaşı formasyonu gelmektedir. Çambaşı formasyonu ile düşey geçişli olduğu kabul edilen Alt Kretase yaşlı. Ataköy formasyonu esas olarak kireçtaşlarından ibaret olup, yer yer kiltaşı, kumtaşı, tüfit seviyeleri ve dolerit silleri içerir. Yukarıda anlatılan formasyonları kesen Taşkıran granitoyidi Alt-Kretase sonrası yöreye yerleşmiş tir ve subalkalen granit, granit, mi krogranitten meydana gelmektedir. Bu nedenle Çambaşı formasyonundaki volkanik kayaçlar ve Ataköy formasyonundaki kireçtaşları dokanak meta- morfizması geçirmişlerdir. Bunun sonucu olarak Çambaşı formasyonundaki volkanik kayaçlar granitoyid kontağına yakın kısımlarda boynuztaşlarına dönüşmüştür. Kalkşist, fillit ve sleytlerde klorit + kuvars, albit + epidot, tremolit + kalsit mineral para jenezleri belirlen miştir. Bu mineral para jenezleri rejyonal metamorf izmanın yeşil şist fasiyesinde geliştiğini işaret eder. Boynuztaşlarında ise albit + epidot ve aktinolit + epi dot mineral para jenezleri belirlenerek albit + epidot horn- fels fasiyesinde metamorfizma geçirdikleri tespit edil miştir. Yöreye sokulum yapan granitoyidin epizon plutonu özellikleri gösterdiği belirlenmiştir. inceleme alanının değişik konum ve seviyelerinde diyabaz, kuvars lı-mikrodiyor it, dasit, bazalt ve aplit dayk- iarı yeralmaktadır. Travertenler süreksizlikler boyunca görülürler. Alüv yonlar Solaklı, Şerah ve Öğene Derelerinin vadi tabanla rında, akarsu sekileri ise anılan vadilerin yamaçlarında yer alırlar. Yamaç döküntüleri ise kuru dereler içerisinde ve yamaçların eteklerinde görülmektedir. Granitoyid ve Çambaşı formasyonundan alınan çatlak ölçüleri sonucu yöreyi K - B/G - D yönünde bir deformas- yon etkilediği belirlenmiştir. Anahtar kelimeler : Rejyonal metamorfizma, kalkşist, fillit, sleyt, yeşil şist fasiyesi, dokanak metamorfizma. VI

SUMMARY THE METAMORFÎSM TO THE SOUTH OF ÇAYKARA (TRABZON) AND ITS SIGNIFICANCE IN GEOLOGICAL EVOLUTION This study has been carried aut. with the.intention of elucidating the general charakteristics of the metamorphics autcropping in the south of Çaykara (Trabzon) and their po sition in the geological evolution. The lowest stratigraphicil level in the study area is represented by metamorphics including calcschist, phillite slates of a possible pre Malm age. These metamorphic rocks called as `Serdarlı metamorphics` have undergone low-grade metamorfizm (greenschist facies). The Serdarlı metamorphics are overlain conformably by the Çarabaşı formation com prising Malm-Lover Cretaceous spilitized basalt, basic tuff, andesite, lens-shaped recrystallized and beddet limestones. The Ataköy formation with a vertical transition to the Çara başı formation includes basicly limestones and locally clay- stone, siltstone, tuff it intercalations and do.ler.it sills. The Taşkıran granitoid intruding these formations and consisting of subalcaline granite, granite and microgranite was emplaced after the Lower Cretaceous. There for the volcanics in the Çambaşı formation and limestones in the Ataköy formation have undergone thermal metamorf ism. As a result rocks adjacent to the granitoid were transformed to hornfelses. The mineral paragenesis such as chlorite + quartz, albite + epidote, tremolite + calcite in the calc-schist, phyrlites and slates have been determined. These mineral assamblages indicates that the regional metamorphism oocur- ed under the green schist facies. The mineral paragenesis of albit + epidot and actino- lite + epidote in the hornfelses have been worked out which indicate albite + epidote hornfels facies. The granitoid which intrudet in the region carried characteristcs of epizone plutones. Diabase, quartz bearing mikrodior.it, dacite, basalt, aplite dikes are found. Travertines are seen along joints. Aluvial deposits are encountered on the valley bottom of the Solaklı, Şerah and Öğene rivers, whilst the terraces are located on the slope of the same valleys. Slope debrises are observed in the dry streams and on the toe of the slopes. The measoraments of the joint in the granitoid and the Çambaşı formation imply that the deformation which aff acted the region was of N - W/S - E direction. Key words: Regional metamorphism, calcschist, phyllite, slate, greenschist faci.es, contact metamorf ism. VII