Akarsu kirliliği kontrolünde doğrusal programlama ve çok amaçlı karar teknikleri

Abstract

1 İ i ÖZET Bu çalışmada, sanayileşme ile paralel olarak büyüyen çevre kirlenme si sorununun, önemli bir kısmını oluşturan, su kirliliği -problemi ¦tanıtılmış -ve bir akarsu üzerine.kurulacak arıtma tesislerinin işlet me maliyetleri ile su kirliliğinin giderilmesi arasında bir fayda-ma liyet analizi yapılmasına olanak sağlayacak şekilde geliştirilen doğ rusal programlama modelleri verilmiştir. Doğrusal programlama modelleri oluşturulurken, su kirliliğinin belir leyicilerinin zamanla ve yerle değişimlerini gösteren diferansiyel. denklemlerden yararlanılmıştır. Diferansiyel denklemlerin çözümle ri kullanılarak hazırlanan bu modeller, arıtma -tesislerinin maliyet lerinin minimize edilmesi vb su. içindeki çözünmüş oksijen miktarının maksimize edilmesi gibi iki ayrı amaca hizmet etmektedirler. Yukarıda bahsedilen amaçlara hizmet eden doğrusal programlama, model lerinin verilen bir problemden elde edilen sonuçlarına bakılarak, a karsu kirliliği kontrolünde çok amaçlı- karar tekniklerinin kullanılma sı gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu düşünceden hareketle, çok amaç lı karar tekniklerinden, üzlaşık Programlama ve Step Yöntem` çalışmada anlatılmış ve örnek bir problem üzerinde yöntemlerin sonuçları kar şılaştırılmıştır.

SUKNARY. In this study, water pollution problem which makes up of the- impor tant part of the environmental pollution increased parallel to in dustry lization.has been introduced and Linear Programing models which could make the benefit-cost analyse of waste water treatment plants constructed on a nvtr and removal of water pollution has been given. While Linear Programming models are constructed, dıfferantıal equa tions which indicate water pollution determinants changing by time and place are used. The models prepared by using the solution of dif ferential equations help two aims; the one is to minimize the cost of waste water treatment plants, the other is to maximize the amount of the dissolved oxygen in water. By examining the results of a problem of Linear Programing which hel^ the aims mentioned above, it has been concluded that multi-objective- decision techniques are needed in controlling water pollution* There fore Compromise. programming and Step Method which are the multi-ob jective decision techniques have been mentioned and the results of these' methods have been compared on. a model problem-