Kültür mantarı Pleurotus florida`nın lignoselülozik atık ve atıklar kullanarak kültivasyonu

Abstract

ÖZET Pleurotus türleri (kayın mantarı) ülkemiz kültür mantarı yetiştiriciliğinde yeni bir türdür. Pleurotus türlerinin yetiştiriciliğinin kolaylığı ve maliyetinin düşük olması nedeniyle, ülkemizde büyük yatırımlara girmeden üretilebilecek bir mantar cinsidir. Bu tezde P.florida kültür mantarının lignoselülozik atık ve artıklar üzerindeki kültivasyonu konusunda çalışılmıştır. On denemeyi kapsayan araştırmada buğday sapı, mısır sapı, yabani ot, yonca, odun talaşı, fındık kupulası, findik yaprağı, kavak yaprağı, ıhlamur yaprağı, atık çay yaprağı ve atık kâğıt besin olarak kullanılmıştır. Yapılan denemelerin tümünde kompost hazırlığı için FAO tarafından önerilen yöntem uygulanmıştır. Ayrıca kompostlaştırma işleminde azotlu gübreler kullanılmıştır. Her bir deneme yaklaşık 1.5-2 ay arasında değişen bir süre zarfında tamamlanmış olup, elde edilen mantarların şapka çaplan ve sayılan, sap uzunlukları, bireysel ağırlıkları incelenerek değişik besin ortamlarının verim ve erkencilik üzerine etkileri tespit edilmiştir. P.florida kültür mantarının ilkbahar ve yaz aylarında yetiştirilmesinin verim açısından daha uygun olduğu, ve materyallerin birbirleriyle karışım halinde kullanılmaları sonucu verimin arttığı gözlenmiştir. Kompostlaştırma işleminin ve taze olarak yeterli miktarda miselin verim ve erkenciliği olumlu yönde etkilediği, özellikle atık kâğıt ve odun talaşı içeren karışımlardan elde edilen mantarların morfolojik özellikleri, verim ve bireysel mantar ağırlığı gibi parametreleri pozitif yönde artırdığı görülmüştür. Buna karşılık ot ve yonca esaslı karışımların hemen hemen tümünün olumsuz yönde etkilediği ve kontaminasyon riskini artırdıkları görülmüştür. Bu çalışma Doğu Karadeniz Bölgesi'nde atık olarak bol miktarda bulunan fındık kupulası, fındık yaprağı, mısır sapı, odun talaşı, atık çay yaprağı, buğday sapı gibi lignoselülozik materyallerin P.florida kültür mantarı yetiştiriciliğinde değerlendirilmesinin uygun olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Kültür mantarcılığı, kayın mantarı, Pleurotus florida. odun ve bitki artıklan. VI

SUMMARY The cultivation method of Pleurotus spp. is easy and its production cost is low. Therefore, it can be produced in the proper climatic conditions of different regions of country without modern buildings. In the scope of thesis, P.florida mushroom's cultivation has been studied on some Lignocellulosic wastes. Study was composed of 10 experiments in which main substrates including wheat straw, corn-cob, grass, clower, sawdust, the cob and leaf of hazelnut, the leaves of hardwood, the waste of tea-leaf, waste paper were used. The method suggested by FAO was applied for compost preparation in the whole experiments. Each experiment has been completed within a period of 1.5-2 months. Numbers and fresh weights of mushrooms and their diameters were determined. Results indicated that spring and summer season were more suitable for P.florida and higher yield was observed in case of mixture use of substrates. The procedure of composting and enough fresh mycelia positively affected the yield and early-rising. Waste paper and sawdust increased important cultivation parameters such as fresh weight, productivity and mushroom's quality aspects. Mixtures based on grass and clower almost gave a negative cultivation results and increased the risk of contamination. It can be concluded that substrates such as the cob and leaf of hazelnut, wheat straw, sawdust, corn-cob, waste of tea-leaf abundantly existed in Eastern Karadeniz Region have suitable properties for P.florida cultivation. Key words: Mushroom cultivation, lignocellulosic wastes, Pleurotus florida. oyster mushroom. VII