Bazı yabani ve kültür mantarlarında ağır metal tayini ile bu metallerin akümülasyon (Birikme) özelliklerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Trabzon ilinin değişik yörelerinden toplanan yabani mantarlar ile sürekli olarak tüketilen kültür mantarlarında bazı ağır metallerin (kurşun, kadmiyum, civa, demir, bakır, mangan ve çinko) analizi atomik absorpsiyon spektroskopisi yöntemi ile yapılmıştır. Ayrıca bu metallerin akümülasyon (birikme) özellikleri de incelenmiştir. Civa analizi için soğuk buhar yöntemi uygulanmıştır. Kurşun ve kadmiyum analizlerinde grafit firm kullanılmıştır. Diğer metallerin analizi ise alev ortamında yapılmıştır. Yabani mantarlarda ağır metallerin ortalama konsantrasyonları Pb: 2.43 ug/g, Cd: 1,73 ug/g, Hg: 0,34 ug/g, Fe: 53,8 ug/g, Cu: 16,2 ug/g, Mn: 9,56 ug/g ve Zn: 25, 1 ug/g olarak bulunmuştur. Kültür mantarlarında ise bu metallerin ortalama konsantrasyonları Pb: 0,46 ug/g, Cd: 0,70 ug/g, Hg: 0,047 ug/g, Fe: 15,8 ug/g, Cu: 6,61 ug/g, Mn: 2,23 ug/g ve Zn: 9,33 ug/g olarak bulunmuştur. Genel olarak kurşun, kadmiyum ve civanın düşük konsantrasyonları Agaricus bisporus mantarı tarafından akümüle edilirken yüksek konsantrasyonları fıtotoksik etki göstererek verimin azalmasına neden olmuştur. Demir, bakır, mangan ve çinkonun ise düşük konsantrasyonları Agaricus bisporus mantarı tarafından oldukça yüksek miktarlarda akümüle edilirken, yüksek konsantrasyonlarda mantarın metal alımını durdurduğu gözlenmiştir. Bu değerler literatürde verilen kabul edilebilirlik sınırının altında kalmaktadır. Bu yüzden söz konusu mantarların yenilmesinde sağlık açısından herhangi bir sakınca yoktur. Anahtar Kelimeler: Mantar, Ağır Metal, Akümülasyon, AAS, Soğuk Buhar Yöntemi VI

SUMMARY Determination of Heavy Metals in Some Cultivated and Uncultivated Mushrooms and Investigation of Accumulation Properties of Them In this work, determination of some heavy metals in mushrooms collected from the different districts of Trabzon and the cultivated mushrooms which are always consumed, has been made by atomic absorption spectrophotometry method. In addition, the accumulation properties of these metals were also investigated. The cold vapour method was applied for the analysis of mercury. The graphite furnace was used in the analysis of lead and cadmium. The analysis of the other metals were made in flame medium. In the uncultivated mushrooms, the average concentrations of heavy metals were found as follows: Pb: 2.43 u.g/g, Cd: 1,73 ug/g, Hg: 0,34 u.g/g, Fe: 53,8 ug/g, Cu: 16,2 Ug/g, Mn: 9,56 ug/g and Zn: 25,1 ug/g In the case of the cultivated mushrooms, the average concentrations of these metals were found as follows: Pb: 0,46 ug/g, Cd: 0,70 ug/g, Hg: 0,047 u.g/g, Fe: 15,8 ug/g, Cu: 6,61 J.g/g, Mn: 2,23 ug/g and Zn: 9,33 ug/g In general, lower concentrations of Pb, Cd and Hg were accumulated by Agaricus bisporus mushrooms whereas higher concentrations of those metals showed phtotoxical effect and consequently caused the lower yield. And also lower concentrations of Fe, Cu, Mn and Zn were accumulated to some extent by Agaricus bisporus mushrooms, on the other hand higher concentrations of the same metals were reached an equilibrium and remained constant. These determined values are less than those harmful levels given in the literature. So it is not dangerous to eat these mushrooms as far as the human health is concerned. Key Words: Mushroom, Heavy Metal, Accumulation, AAS, Cold Vapour Method VII