İki boyutlu gravite modelleme ve inversiyon

Abstract

Bugün gerek karada gerekse denizlerde bilimsel amaçlar için gravite çalışmaları yapılmakta olup, gün geçtikçe gravite yönteminin kullanılması önem kazanmakta ve gelişmektedir. Gelişen teknolojiye paralel olarak bu çalışmalar daha ekonomik ve süratli bir şekilde yapılabilir duruma gelmektedir. Basit geometrik şekle sahip olan cisimlerin, gravite modellemelerine ilişkin çalışmalar, jeofiziğin ilk yıllarına dayanır. Bu tez çalışmasında ise gerçek datalardan elde edilen modellerle gravite çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca, gravite değerleri ve model geometrisinin birlikte kombinasyonuyla inversiyon hesapları yapılarak graviteyi en iyi şekilde açıklayan formasyon yoğunlukları hesaplanmıştır. Bu çalışmada kullanılan profillerin yeraltı model geometrileri ve gözlemsel anomali değerleri bir kamu kuruluşundan sağlanmıştır. Elimizde bulunan yeraltı model geometrisini içeren formasyonların profil altına düşen kısımlarının düşey kesitleri çokgenler şeklinde tanımlanarak Talwani yöntemi ile 2-Boyutlu olarak gravite anomalileri önce kabul edilen yoğunluklarla hesaplanmış, daha sonrada bu yoğunluklar inversiyon tekniği ile yorumlar yapılarak hesaplanmıştır. Çalışmada kullanılan programlar Yrd. Doç. Dr. Hasan Çavşak tarafından yazılmıştır. Yapılan modelleme çalışmasında, önce sınır etkilerinin giderilmemesi, sonrada giderilmesi durumu incelenmiştir. Ayrıca, aynı yoğunluklu oldukları ön çalışmalarla tespit edilen kütleler inversiyon hesaplarında önce ayrı ayrı kütlelermiş gibi kabul edilerek değişik yoğunluklar hesaplanmış, daha sonrada bu kütleler birleştirilip hesaplarda kullanılarak daha mantıklı sonuçlara gidilmesi hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler: Gravite, Modelleme, İnversiyon işlemi, Gözlemsel Anomali, Hesaplanan Anomali.

Two Dimensional Gravity Modeling and Inversion. While scientific purposed gravity studies can successfully applied on lands and on seas now-a-days, usage and development of gravity method become important with the time. Parallel to improving technology, these studies become more economic and much fester. Gravity model studies of basic geometric figures have been done since the beginning of science of geophysics. In study, the gravity method are applied models that obtained from real data. In addition, combinations of the gravity value and its model geometry are used in inversion calculation and the most suitable formation densities that explain the gravity, are obtained. Underground model geometries and observed anomaly values of profiles that used in this study, are provided from one of the government agency. Vertical sections of below the formation profiles, which are obtained underground geometries, are identified as polygons. Using Talwani method, their 2- dimension gravity anomalies are calculated both using assumed densities, and then, using interpretive values of inversion method of these assumed densities. Software used in these calculations were written by Dr. Çavşak. In the models, both situations of excluding of boundary effect and including boundary effects are investigated. Moreover, similar density masses, that are identified in preliminary studies, are assumed as different density and using inversion method, their densities are recalculated. Later, these masses are added up and used in calculations in order to obtained more logical results. Key words: Gravity, Modeling, Inversion, Observed Anomaly, Calculated anomaly