Seyitler (Artvin) masif sülfit yatağının mineraloji, petrografi ve jeokimyası

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Seyitler (Artvin) masif sülfid yatağının jeolojisi, mineralojisi, petrografisi ve hidrotermal alterasyon sonucu yatağın taban kayacında meydana gelen mineralojik ve kimyasal değişimler incelenmiştir. Çalışma alanı iki tektonik zondan oluşur. Bunlardan Hopa - Borçka zonu, dasit ve piroklastları ile başlar. Zon yukarıya doğru stratigrafik olarak uyumlu bir şekilde Santoniyen - Kampaniyen yaşlı volkano - sedimanter kayaçlar ve Mestriştiyen - Paleosen - Alt Eosen yaşlı türbüditler tarafından üzerlenir. Artvin- Yusufeli zonunun tabanında Paleozoyik yaşlı Artvin Granitoyidi, stratigrafik olarak yukarıya doğru Jura yaşlı metavolkanitler ve metekırıntılar ve Senomaniyen - Kampaniyen yaşlı volkano sedimanter kayaçlar yer alır. Bu zona ait birimler birbirlerini uyumsuz olarak üzerler. Her iki tektonik zona ait kayaçlar Üst Eosen yaşlı kuvarslı horblend andezitler tarafından kesilmişlerdir. Yatağın taban kayacını oluşturan dasitik tüfler kalkalkalen karakterdedir. Masif sülfid cevheri dasitik tüf içersinde tabakalanmaya uygun merceğimsi masif bir yapıda sinjenetik olarak çökelmiştir. Ayrıca masif kısım altında düşey olarak gittikçe daralan ağsal bir bölüm yer almaktadır. Sahada hidrotermal alterasyon sırasında yatağın taban kayacında mineralojik ve kimyasal değişimler meydana gelmiştir. Yatağın taban kayacında hidrotermal alterasyona bağlı olarak SİO2, MgO, Fe203'lerde artış ve CaO, Na2O'lerde azalma olmuştur. K2O'te genel olarak bir değişim görülmemiştir. Bu yatakta alterasyon mineralojisi bakımından üç farklı zon tespit edilmiştir. Cevherleşmeye yakın zon serisit, klorit, illit, kuvars, jips, aragonit, barit ve kalsitten oluşurken en dış zonda klorit, kuvars, kaolin, plajiyoklas yer alır. Ara zonda kuvars, kaolin, jips ve kısmen ayrışmış plajiyoklas görülür. Yatağın mineral parajenezi pirit, fahlerz, sfalerit, galen ve kalkopiritten oluşmaktadır. Gang minerali olarak da kuvars, kalsit, aragonit, jips, hematit bulunur. Anahtar kelimeler: Dasitik volkanizma, masif sülfid, hidrotermal alterasyon V

SUMMARY In this study, geology, mineralogy, petrography and mineralogical and chemical changes of the footwall due to hydrothermal alterations of the Seyitler (Artvin) massive sulfide deposit are investigated. Study area consists of two tectonic zones. The Hopa-Borçka zone starts with dacite and dacitic pyroclastic rocks. They are overlain stratigraphically conformably by Santonien-Campanien volcano-clastic rocks and Maestrchtien-Paleocene -Lower Eocene turbidites toward top of the zone. The basement of the Artvin- Yusufeli zone is made by Paleozoic aged Artvin Granitoid and Jurassic age metavolcanics and metaclastics, Senomanien-Campanian age volcanoclastics rocks are in the stratigraphic succesion. Formations of the Artvin- Yusufeli zone unconformaly overlie each other. Upper Eocene age quartz-hornblend andesite cuts rocks of the both zone. Dacitic tuffs which are the footwall of the deposit, are calc-alkaline in character. The massive sulfide ore is conformably formed in dacitic tuff layers syngenetically as a lens shaped. Mineralogical and chemical changes have occurred in the footwall of the deposit during hydrothermal alterations. At the footwall of the deposit, SİO2, MgO and Fe2Û3 contents increase while CaO and Na2O contents decrease. Generally, the K20 shows no variation. Three minerallogical zones are determined as a result of alteration. The inner zone consist of sericite, chlorite, illite, quartz, gypsum, aragonite, barite and calcite while the outer zone includes chlorite, quartz, kaolinite and plagioclase. Partly altered minerals made up between these zones. Paragenesis of the deposit consist of as pyrite, fahlerz, sphalerite, galena and chalcopyrite The gang minerals are quartz, calcite, aragonite, gypsum, hematite and clay minerals. Key words: Dacitic volcanism, massive sulfate, hydrothermal alteration. VI