Türkiye turizm döviz gelirleri tahmin modelleri

Abstract

İÜ ÖZET iu tezin amacı, turizm döviz gelirlerinin güvenilir öngörülerini sağlayabilecek öngörü yöntemlerini araştırmaktır. Bu bakımdan, 1986-1990 döneminin aylık ve 1966-1990 döneminin yıllık verileri, aylık ve yıllık tahminler için veri bazı olarak alınmıştır, /ıllık öngörüler için, trend analizi, Brown' in basit, doğrusal ve karesel biçimli üssel düzeltme yöntemler, Holt' un iki parametreli lisael düzeltme yöntemi ve Box-Jenkins model leme süreci çerçevesinde ARIMA(p,d,q) yöntemi kullanılmıştır. Diğer taraftan, aylık öngörüler için de Holt-Winters' in mevsimsel üssel düzeltme yöntemiyle SARIMA modeli denenmiştir. Medensel etkilerin geçerliği, çeşitli bağımsız değişkenlerle sınanmıstır. Sonuçta, yıllık turizm kaynaklı döviz gelirlerini anlamlı ölçüde belirleyen değişkenlerin belgeli otel yatak sayıları ve yabancı girişleri olduğu ve aylık turizm döviz gelirlerini anlamlı ölçüde belirleyen değişkenlerin de yine yabancı girişleri ve ayrıca geceleme sayıları olduğu saptanmıştır. Sonuçların karşılaştırmalı değerlendirmesi, yıllık öngörüler için Holt'un iki parametreli yönteminin ve aylık öngö-rüler için de ARIMA(p, d,q) yönteminin eldeki veriler ile en uygun bulguları sağladıklarını ortaya koymuştur.

IV SUMMARY The aim o-F the present thesis is to invesigate the -forecasting methods with the purpose of getting reliable -forecasts of tourism income of foreign visitors. The 1986-1990 data served as a base for monthly estimates whereas 1966-1990 series was used for yearly forecasts. Trend analysis, Brown's exponential smoothing in its simple, 1 inear and quadratic versions, Holt's two parameter exponential smoothing, and ARIMA(p,d,q) after employing Box- Jenkins procedure of modelling were used to forecast yearly series. On the other hand, Holt-Winter's seasonal exponential smoothing and SARIMA were taken as alternative models for monthly forecasts. To determine the validity of cause effects, various independent variables were tested. It was concluded that yearly changes in foreign ourism income were significantly respondent to arrivals of foreigners and to the increase in number of beds in certified accomodation establishments. Monthly changes were also significantly respondent to foreign arrivals and moreover to number of overnights. Comparative evaluation of results had indncated that Holt's two parameter method for yearly and ARIMA (p,d,q) method for monthly data had proven to poduce most satisfactory estimates with repect to the prevailing data base.