İznik Gölü güney kesiminin jeolojik-tektonik incelenmesi

Abstract

III ÖZET İznik gölü güneyindeki kesimin jeolojik tektonik incelen mesini içeren bu çalışmada, ilgili alanın, jeolojik evrimini ortaya çıkarmak ve Kuzey Anadolu Fay Zonu ile ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. İnceleme alanında, Permiyen öncesi Paleozoyik-Kuvaterner zaman aralığında oluşan ondört Litostratigrafi ve litodem birimi belirlenmiştir. İlgili alanda etkili olan en eski orojenik hareketler, Hersiniyen' dir. Permiyen öncesi Paleozoyik yaşlı kayaçlar, düşük dereceli, yeşil şist fasiyesinde gelişen metamorf izmanın etkisinde kalmışlar dır, üst Permiyen'de platform tipi. sıg denizel özellikte karbonatlar oluşmuş, bunlar; Palatiniyen orojenik hare ketleri ile gelişen çekme gerilimlerinin etkisi ile arçalanarak, kumtaşları, spilitler ve daha yaşlı bazı itolojiler ile karışık halde, Karakaya kenar denizinden türeyen Karakaya formasyonu içerisinde yer almışlardır. Karbonat fasiyesinde gelişen Bilecik ki reçtaşl ar ı, Geç Kimmeriyen orojenik hareketleri ile kırıklı yapı kazana rak bölgede para-otokton özellikte yer almışlardır. Port- 1 andiyen-Ber riyasiyen yaşlı Bilecik ki reçtaşlar mm olu şumundan sonra bölge Kampaniyen'e kadar kara halinde kal mıştır. Alt Kampanıyen' de, karbonat ağırlıklı derin deni zel Koyunhisar formasyonuna ait sedimantasyondan sonra, yine Kampaniyen-Maastr ihtiyen zaman aralığında kırıntılı sedimantasyonun hakim olduğu Kıblepmar formasyonu oluş muştur, üst Kretase sonunda, Laramıyen orojenik hareket leri ile bölge tekrar kara haline geçmiş; bu durum kaba klastiklerden oluşan Kuşkaya formasyonunun Alt Eosen'de oluşmasına kadar sürmüştür. Orta Eosen'de ortam nispeten derinleşmiş ve karbonat ağırlıklı sedimantasyonun egemen olduğu Âkkaya formasyonu oluşmuştur. Orta Eosen sonların dan itibaren volkanik faaliyet sonucu volkanok lastik ve lav türü kayaçlardan oluşan ve üst Eosen başlarında daha da egemen olan Kapıkaya volkanitleri gelişmiştir. üst Eosen'de, bölgede yer alan Heceler formasyonu, büyük oranda; yay volkanizması ürünü olan Kapıkaya volkanitle- rinden kaynaklanan vo 1 kanotortul lar ile beslenmiştir. Bölge üst Eosen sonlarında gelişen Pireneen orojenik hareketleri ile tekrar kara haline geçmiştir. Bu durum, üst Miyosen sonlarında oluşan gölsel Yıldırım ve Camlık formasyonlarının oluşumuna kadar sürmüştür. ı Bu evrede gelişen Attiken orojenik hareketleri sonucu ortam, tama men kara haline geçmiş ve en son evrede de Kuvaterner akarsu çökelleri oluşmuştur. Çalışma alanını da içerisine alan bölgede, Eosen sonuna kadar NNW-SSE dogrultulu sıkışma rejimi hakim olmuştur. Bu tektonik rejim, Orta Miyosen sonundan itibaren, Afri- ka-Arap plakasının kuzey hareketi ve buna bağlı olarak Anadolu plakasının batı ve güneybatıya hareket etmeye başlaması ile değişmiştir. Çalışma alanını da içerisine alan Kuzeybatı Anadolu'da KAFZ'nun da etkisi ile genelde WNW-ESE doğrultulu sıkışma ve NNE-SSW doğrultulu genişleme rejimi etkili olmuştur. Etkili olan bu neotektonik dönemdeki kuvvetlerin etkisi ile salt sağ yönlü yanal hareket eden ve KAF'nın bir parçası olan iznik' fayı eğim atımı da kazanmıştır.

IV SUMMARY This study, comprising the geo 1 ogica 1 -tectonic investiga tion of the area located at the south of İznik Lake aims to explain the geological evolution of the concerned area and its relation to the North Anatolian Fault Zone. Fourteen 1 i thostrati graphic and lithodem units were distinguished in the study area, aging from Pre-Permian Paleozoic to Quaternary. The earliest orogenic movements that have been effective in the area is the Hercynian movements. Rocks of Pre-Permian Paleozoic have been subjected to low grade, green-schist facies metamorphism. In Upper Permian, carbonates of platform type and neritic character have been deposited and these rocks have been mixec} with sandstones, spilites and some older litholo- gies ] under the influence of extension caused by Palati- nian orogenic movements to take place within the Karakaya formation originated from Karakaya marginal basin. The Bilecik limestones of carbonate facies fractured with the effect of Late Kimmerian orogene had found to be of para authocthonous character. The region has remained as land after occurence of the Bilecik limestone of Portlandian- Berriasian age until Campanian. Following the deposition of the carbonate-dominant deep marine Koyunhisar forma tion in Lower Campanian, the Kiblepmar formation has been formed in a time interval between Campanian and Maastr icht ian when the detritic sedimentation was domi nant. At the end of Upper Cretaceous, the region has become land again with the Laramian orogenic movements and this situation has sustained until the deposition of Kuşkaya formation made up of coarse grained elastics in Lower Eocene. The environment has become relatively deeper in Middle Eocene and the Akkaya formation has been formed representing a carbonate-dominant sedimentation. As a result of volcanic activities that began at the end of Middle Eocene, the Kapikaya volcanites nave been for med comprising rocks of vo 1 canoe 1 ast i cs and lava type which has become more dominant at the beginning of Upper Eocene. The Heceler formation outcropping in the region has been fed to a great extent with the vo 1 canoclastics of Kapikaya volcanites originated from arc volcanism. The region has become land again at the end of Upper Eocene with the Pyrenean orogenic movements. This situation has continued until the deposition of the lacustrine Yıldırım and Çamlık formations at the end of Upper Miocene. As a result of the Attican orogenic movements that developed at this phase, the environment has completely become a land and at the last phase the fluvial deposits of Quaternary occured. Compression regime of NNW-SSE direction has prevailed in the region until the end of Eocene. This tectonic regime, has changed with the movement of African-Arabian plate toward north and associated movement of the Anatolian late toward west and southwest starting from the end of iddle Miocene. In the Northwestern Anatolia which inclu des the study area in general compression regime of WNW- ESE direction and extension regime of NNE-SsW have been effective also with the influence of NAFZ. The Iznik fault which is only of right lateral strike-slip charac ter and is a part of NAF has gained a dip-slip component by the effects of the forces existed during this neoteptonic period. fi