Enflasyon, döviz kurları ve ham petrol fiyatları ile seçilmiş bazı tarımsal ürün fiyatları arasındaki oynaklık geçişkenliğinin analizi: Gana ve Türkiye örneği

Abstract

Hububat ve tahıl tüketiminden süt ve et ürünlerine geçiş, 2006-2008 küresel gıda krizleri, hammadde ve tarımsal üretim girdilerinin ithalatı, tarımsal pazarlarda mevcut oynaklığın nedenidir. İthal girdiler açısından, yerel para birimlerinin ABD Doları karşısında zayıflaması tarımsal ürün oynaklığının katkıda bulunduğu diğer bir faktördür. Bu sonuçlar gelişmekte olan ülkelerin tarım piyasalarında fiyat istikrarsızlığına, riske ve belirsizliklere neden olmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmada, Gana ve Türkiye'de seçilen tarım ürünlerinin fiyatları, küresel ham petrol fiyatları, enflasyon oranı ve döviz kurları arasındaki oynaklık geçişkenliklerinin yönünü ve büyüklüklerini ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu ülkelerin tarım piyasalarında meydana gelen bu oynaklığın sebebi, makroekonomik değişkenler ile seçilen tarımsal ürün fiyatları arasındaki oynaklığın belirlenmesinin bir nedeni olmakta ve tarımsal ürünlerin tedarikindeki riski ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, Ocak 2000'den Aralık 2015'e kadar olan dönemde Gana ve Türkiye'de seçilen tarım ürünlerinin fiyatları, küresel ham petrol fiyatları, enflasyon oranı ve döviz kurları arasındaki oynaklık geçişkenlikleri incelenmiştir. Çalışmada BEKK-MGARCH modeli kullanılarak doğrudan ve dolaylı oynaklık geçişkenlikleri ortaya konulacaktır. Elde edilen bulgular neticesinde, döviz kuru, enflasyon ve ham petrol fiyatlarına kıyasla, tarımsal ürün fiyatlarına daha fazla değişkenlik gösterdiğini tespit edilmiştir. Aynı zamanda, Gana'ya kıyasla Türkiye'deki tarım ürünleri piyasalarının makroeconomik değişkenlerdeki dalgalanmalara karşı daha dayanıklı olduğu tespit edilmiştir. Optimal portföy seçimine göre Türkiye Gana'ya kıyasla düşük riske sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Bu durum Türk Lirasının Gana Cedi'sine göre daha güçlü olduğunu göstermektedir

Shift from cereals and grain consumption to dairy and meat products, the 2006-2008 global food crisis, crude-related and import nature of agricultural production inputs are causes of current volatility transmisson in agricultural markets. Weakening domestic currencies against the US Dollar for imported inputs is another contributory factor to agricultural product volatility. The result is price instability, risk and uncertainty in agricultural markets in developing countries. Based on this, the objective of this study was to estimate the volatility transmisson along with its directions and magnitudes among inflation, exchange rate, world crude oil price with selected agricultural product prices in Ghana and Turkey. The volatile behavior of agricultural markets in these countries is a reason for determining the volatility transmission between macroeconomic variables and the selected agricultural product prices and confirms the risk in agricultural product supplies. This was achieved by utilizing data from January, 2000 to December, 2015 on crude oil price, inflation and exchange rates with selected agricultural product prices in Ghana and Turkey. We applied the BEKK-MGARCH model for direct and indirect volatility transmissons for that purpose. Results showed exchange rate transmitted more volatility to agricultural product prices compared to inflation and world crude oil prices in the two countries. In addition, as compared to Gana agricultural markets in Turkey are more resistant to fluctuations in macroeconomic variables. Optimal weights showed Turkey with a low price risk compared to Ghana. This is attributed to the stability of Turkey's Lira relative to Ghana Cedi.