Sitona crinitus (Herbst.) (coleoptera:Curculionidae)`un biyo-etkisi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, Sitona crinitus (Herbst.)(Coleoptera:Curculionidae)'un biyo-ekolojisi, farklı evrelerdeki besin tercihi ve populasyon dinamiği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Deneyler laboratuvar, sera ve doğal koşullarda yapılmıştır.Deneylere iki grup ergin populasyonu alınmışın Birinci grup kışı arazide geçirip daha sonra laboratuvar ve seraya alınanlardan, ikinci grup yeni ergin dönemden itibaren laboratuvar ve sera ortamında tutulanlardan oluşmuştur.Laboratuvar ortamında (20.40±0.73°C sıcaklık, %56.33±1.99 orantılı nem ve doğal gün ışığı), preovipozisyon ve ovipozisyon süresi, yumurta açılma süresi ve açılma oranı, beslenme miktarı ve süresi, ömür uzunluğu, net artış hızı ve doğal artış kapasitesi belirlenmiştir. Aynı gözlemler sera ortamında da yapılmış, ayrıca larval gelişim dönemleri ve süreleri, erginleşme oranı, bitki-larva ilişkisi, besin tercihi konulan araştırılmıştır. S. crinitus'un preovipozisyon ve ovipozisyon süresi, laboratuvar koşullarında, sera ve doğal koşullara göre daha uzun bulunmuştur. Deneye alman tüm S. crinitus populasyonlarında yumurta bırakma Mart ayının sonuna doğru başlamış, Temmuz ayının ortasına doğru sona ermiştir. Arazi koşullarındaki gözlemlerde ise son yumurtlama tarihinin Haziran'm üçüncü haftası sonunda olduğu belirlenmiştir. Yumurta inkübasyon süresinin sıcaklık ve orantılı nem yükseldikçe kısaldığı ve en yüksek yumurta açılma oranının 16±2 °C sıcaklık ve %95 orantılı nemde olduğu saptanmıştır. Yumurta inkübasyon süresinin ve açılma oranının beslenilen bitki çeşitine bağlı olmadığı saptanmıştır. S. crinitus larva populasyonlarında baş kapsülü genişliğine göre 5 larva evresi belirlenmiştir. Larva, pupa ve toplam erginleşme sürelerinin Vida ervilia (L.) Willd. bitkisi ile beslenenlerde kısaldığı, erginleşme oranının ise arttığı saptanmıştır. Ölüm oranı en yüksek birinci evre larvalarda, en düşük beşinci dönem larvalarda gözlenmiştir.En uzun ömür ortalaması, kışı arazide geçirmiş ve daha sonra laboratuvarda deneye alınmış populasyonda bulunmuştur. Vida ervilia (L.) Willd. ile beslenen erginlerin, Lens culinaris Medic, V. sativa L., Medicago sativa L. ve Onobrychis viciaefolia Scop. bitkisi ile beslenenlere göre daha uzun ömürlü oldukları belirlenmiştir. S. crinitus populasyonlanmn net artış hızı ile doğal artış kapasitesi incelendiğinde, bu değerlerin V. ervilia bitkisinde en yüksek değeri, O. viciaefolia bitkisinde ise en düşük değeri gösterdiği bulunmuştur. Beslenme aktivitesi Mart ayında başlayıp, Nisan-Mayıs döneminde en yüksek seviyesine ulaşmaktadır. Daha sonraki aylarda giderek azalmakta estivasyon ve hibernasyon dönemlerinde durmaktadır. Ergin ve larvaların en fazla V. ervilia bitkisini tercih ettikleri ve bundan sonra sırası ile V.sativa, L.culinaris, M. sativa ve en az O. viciaefolia' nın tercih edildiği belirlenmiştir. S. crinitus larvalarının baklagillerin kök nodüllerinde beslenmesinin, köklerdeki iri nodüllerin miktarını ve dane miktarını azalttığı belirlenmiştir. Arazi koşullarında S. crinitus'urı biyolojik aktivitelerinin süresinin, hava sıcaklığı, orantılı nem ve yağışlardan etkilendiği gözlenmiştir.Özellikle 1990 yılında hava şartlarındaki olumsuz etkinin sonucunda populasyon büyüklüğünün diğer yıllara göre daha düşük olduğu saptanmıştır. Üç yıllık veriler birbiri ile karşılaştırıldığında en yüksek larva ve ergin populasyon yoğunluğununl991 yılında olduğu bulunmuştur. Buna bağlı olarak aynı yıl bitki kök nodüllerindeki zarar oranı da yüksek çıkmıştır.

SUMMARY In this study, the bio-ecology of S. crinitus (Herbst.), their feeding preferrenees for different food plants at different stages and their population dinamics were examined. Experiments were carried out under laboratory, greenhouse and natural conditions.Two groups of adult populations were taken in the experiments:The first being those overwintered in the field and brought into the greenhouse and laboratory, the second having been held under greenhouse and laboratory conditions since the early adult stage. Previposition and oviposition period, incubation period and rate of egg hatching, amount of food eatan and feeding period, longevity, intrinsic rate of increase and reproductive capacity were examined under laboratory conditions (at a temperature of 20.40 ± 0.73°C, 56.33 ± 1.99 % rate of humidity and natural dayligth ). Same observations were also made under greenhouse conditions, and in addition, larval developmental stages and periods, rate of maturing, relationship between plant and larva, feeding preferences were examined. The previposition and oviposition periods of S. crinitus were longer under laboratory conditions than at greenhouse and natural conditions. In all the S.crinitus population, considered in the experiments, egg laying started at the end of March and ended in mid July. Observations under natural conditions showed that the latest date for egg laying was in the third week of June. It was determined that the period of S. crinitus egg incubation was shortened by high level temperature and relative humidity. Maximum incubation period and rate of egg hatching was found at 22° C and 82 - 100 % relative humidity. It was seen that the incubation period and rate of hatching did not depend on different food plants. Five larval stages were determined according to head capsule width of S. crinitus larval populations.Larval, pupal and total maturing periods were shortened for those having been fed Vicia ervilia (L) Willd. and percentage of adults increased. The highest mortality rate was found in first stage larvae and the lowest mortality was observed in fifth stages larvae. The longest average adult longevity was found in laboratory groups which had spent their winter in natural conditions. It was observed that the adults ones fed with V. ervilia lived longer than ones fed with the other plants as Lens culinaris Medic, V. sativa L., Medicago sativa L. and Onobrychis viciafolia Scop. Net reproductive capacity of the & crinitus population and their intrinsic rate of increase were examined and it was seen that these values were also highest for those feeding on V. ervilia and were lowest for 0..viciaefolia. Feeding activity started in March and reached a maximum level during April-May, then it began to decrease in the following months, stopped in the aestivation and hibernation period.Adults and larvae mostly preferred V. ervilia.It was followed by V. sativa, L. culinaris, M. sativa and O. viciafolia respectively, as food plants. It was determined that S. crinitus larvae feeding on the root nodules of leguminosae plants reduced the number of large nodules and the amount of seeds. It was found that the biological activities of S. crinitus was affected by the temperature, relative humidiy and precipitation under natural conditions. In particular as a result of inserve climatic conditions, in 1990, population density was lower than the other years. When the data for three years were compared to each other, it was found that the population size of adults and larvae were the highest in 1991. As a result, the rate of damaged nodules in plant roots was also high in the same year.