Determination of geohydrological characteristics of pliocene deposits in Gölbaşı basın

Abstract

IV ÖZET Ankara'nın güneyinde yeralan Gölbaşı Havzası, Ankara dolayında bulunan en büyük doğal su kütleleri Mogan ve Eymir Göllerini kapsaması açısından özel bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın ana amacı, havzanın yaklaşık % 60'ını kaplayan Pliyosen yaşlı çökellerin jeohidrolojik özelliklerini ayrıntılı bir şekilde inceleyerek adı geçen göllerle ilgili olarak çeşitli yapılmış olan çalışmalara katkıda bulunmak olmuştur. Toplam 101 toprak örneği, her biri 2x2 km alana sahip 16x26 gridlik bir örnekleme ağından toplanmış ve ASTM standartlarına göre test edilmişlerdir. Laboratuvar sonuçları, Pliyosen yaşlı çökellerin hidrolik iletkenliğinin 7.5xl0-5 cm3/s/cm ve 8.0x10-6 cm3/s/cm arasında değiştiğini ve yükselti ile bir değişim gözlendiği halde alansal dağılımın oldukça uniform olduğunu göstermiştir. Gözeneklilik ile özgül verim ve özgül tutulma arasında sırasıyla (r=0,910) negatif ve (r=0.993) pozitif yüksek korelasyon bulunmuştur. Gözeneklilik değerlerinin alansal dağılımı, gözenekliliğin, havzanın merkezinde yeralan Mogan ve Eymir Göllerinin dolayında en yüksek değerine ulaştığını göstermiştir. Bu değerler, Mogan ve Eymir göllerinden uzaklaştıkça düşmektedirler. Gözeneklilik ve özgül verimin ortalama değerleri sırasıyla % 41 ve % 4 olarak bulunmuştur, özgül verim yükseltiyle değişmekte ve yükselti düştükçe, gözeneklilik değeri yükselmektedir. Özgül verim ile yükselti arasında ise pozitif bir korelasyon vardır. Tane boyu dağılımı, gözeneklilik ve hidrolik iletkenlik arasındaki ilişki de laboratuvar deneylerinden elde edilen bütün sonuçlan destekler niteliktedir. ince kum boyu (0.125 mm) malzemenin yüzdesi adı geçen göllere doğru artmaktadır. Buna göre, havzada yükseklik arttıkça hidrojeolojik açıdan verimlilik göreli olarak artmaktadır. Bu sonuç gözlemleri ile de desteklenmiştir. Yukarıda özetlenen bulgular, Gölbaşı havzasında, su kaynaklarının bulunuşu, dağılımı,işletilmesi ve yönetimi ile ilgili olarak gelecekte yapılacak çalışmalara temel olacaktır.

HI ABSTRACT Gölbaşı Basin which is situated south of Ankara has special importance from the standpoint of hydrology because it comprises the two largest unique natural water bodies, Mogan and Eymir Lakes.existing around Ankara. In this study the main objective is to make a contribution to the previously made research on various aspects of the lakes by a detailed study on the geohydrological characteristics of the Pliocene deposits which cover approximately 60% of the basin. A total of 101 soil samples were collected using grid network of 16x26 grids, each representing 2x2 km to be tested in the laboratory in accordance with the ASTM standards. Laboratory results showed that the hydraulic conductivity of Pliocene deposits ranges between 7.5xl05 cm3/sec/cm2 and 8.0xl0-6 cm3/sec/cm2 and its areal distribution is quite uniform, whereas there is an apparent variation with the altitude. The porosity data shows strong negative and positive correlation with the specific yield (r=0.910), and specific retention (r=0.993), respectively. From areal distribution of porosity values, it is observed that the higher values are encountered around Mogan and Eymir Lakes, the central part of the basin. These values decrease the further the distance from both of the lakes. The arithmetic mean value for porosity and specific yield are 41% and 4%, respectively. The variation of specific yield with elevation is observed from the data, the lower the elevation the higher the porosity. Specific yield and elevation are positively correlated. Relation between partical size analysis porosity and hydraulic conductivity supporting all the results were obtained from laboratory tests. The percentage of grain size which is fine sand size (0.125mm).increases towards the lakes. Thus there seems a good correlation between the geohydrologic and hydrogeologic characteristics. The results summerized above will provide some fundamental information for future studies to be carried out on occurence, distribution, exploetation and management of water resources in Gölbaşı Basin.