Cartographıe des risques D`instabilite geologique dans une zone de faille actıve sismique; la faille nord anatolinne

Abstract

VII ÖZET Bu çalışmada, 32°00,00`D-32o07'30`D boylanılan ile 40°52,30,,K-41°00,00`K enlemleri arasında yeralan Mengen (Bolu) Bölgesinin jeolojik duraysızlık risklerinin bir Cografik Bilgi Sistemi dahilinde haritalanması amaç edinilmiştir. Çalışma bölgesinde, toprak kayması ve heyelan gibi kütle hareketlerine neden teşkil eden ve jeoteknik parametreler, arzi eğimi, tektonik, iklim ve bitki örtüsü koşullan ile tanımlayabileceğimiz sistemin tamamlayıcı faktörleri araştırılmış ve bir bilgisayar ortamında değerlendirilmişlerdir. Tüm bu faktörler, göreceli değerleri 0 ile 255 arasında değişen 8 bit'lik görüntüler halinde oluşturulmuş ve hepsiyle yola çıkarak tek bir sonuca ulaşmak için birbirleriyle iHşkilendirilmişlerdir. Bu faktörlerin oluşturulması esnasmda, Bölgeyi de kapsayan bir SPOT uydu görüntüsü, daha önceki çalışmalara ait jeolojik haritalar, Bölgenin topoğrafik haritalan, arazi çalışması veri ve gözlemleri, geoteknik laboratuvan deney verileri, DMİ ve DSİ verileri gibi kaynaklar kullanılmıştır. Bu çalışmanm sonunda, toprak kayması gibi yer hareketlerine neden olan değişik faktörlere farklı ağırlık katsayılan uygulayarak 4 değişik risk haritası oluşturulmuştur. Tüm durumlarda da önemli derecede. risk gösteren bölgeler aynı yerlere karşılık gelmekle birlikte, bunların şiddetlerinde haritadan haritaya değişiklikler gözlenmiştir. En son olarak, ilk üç haritanın ortalama sonuçlarım içeren dördüncü harita üzerinde bir yönlendirilmiş sınıflama uygulayarak, 5 dereceli bir risk haritası hazırlanmış ve Cerit'in (1983) Jeoloji haritasından uyarlanan toprak kayması haritası ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma bize, uydu görüntüleri ve sayısal arazi modellerinin, toprak kayması ve heyelan risk alanlarının belirlenmesi çalışmalarında çok önemli bir yere sahip olduklarını göstermiştir. Fakat unutmamak gerekmektedir ki; bu çalışma sonunda saptanan risk alanları da, ileri bir aşamada gerçek arazi gözlemleri ile izlenmelidir. Bu metodun geçerliliği ve kullanım sınırlan ancak zaman zaman yapılacak arazi çalışmalan ile saptanabilir.

VI SOMMAIRE La cartographie des risques d'instabilite` geologique dans le cadre du plan d'un systeme d'information gdographique de la region Mengen (Bolu) situee entre les longitudes 32o00'00ME - 32°07'30`E et les latitudes 40°52'30nN - 41°00,00`N fait l'objet du d6but de ce memoire. Dans la zone d'dtude, les criteres complementaires du systeme tels que les facteurs geotechniques, les pentes de terrain, la tectonique, le climat et la couverture /6g6tale qui provoquent les mouvements de terrain ont 6i6 recherches et evalues grace â l'outil informatique. Tous ces facteurs ont 6x6 formed comme les images du base 8 octet dont les valeurs relatives changent de 0 a 255 et mis en relation pour un seul resultat Pour la reconnaisance de ces facteurs, on a utilise` de l'image satellitaire SPOT de la region, des cartes geologiques prec6dentes, des cartes topographiques, des donnes de travaux de terrain, des donnees geotechnique de laboratoire, des donnees du Service M6t6orologique de l'Etat (DMİ), et des donnees du Service des Eaux de l'Etat (DSİ). A la fin de ce travail, quatre cartes de risques ont 6x6 realisiees en affectant differents poids aux differents facteurs provoquant les mouvements de terrain. Dans tous les cas, les zones prösentant un risque important sont les memes, seule l'intensite` du risque varie d'une carte a l'autre. Enfin, une carte generale des zones a risque de mouvement de terrain comprenant 5 degr6s de danger a 6x6 realisee en appliquant une classification supervisee sur la carte de quatrieme type d'appartenance des risques et comparee avec la carte de glissement de terrain extraite de la carte geologique prepar^e par Cerit (1983). Cette comparaison nous montre que les images satellitaires et les modeles numGriques de terrain ont grande importance dans les travaux de mouvements de terrain. II ne faut pas oublier que les zones a risques, obtenues avec notre travail, doivent etre verifi6es a l'aide des observations de terrain, dans une 6tape ultdrieure. C'est par les 6tudes sur le terrain qu'on pourra mettre en evidence l'efficacit6 et les limites de cette m&hode.