Yenice (Çanakkale) bölgesindeki Cu-Pb-Zn oluşumları

Abstract

Çanakkale-Yenice-Kalkım bölgesinin güneyinde Handeresi, Bağırkaç ve Fırıncık dere yörelerinde halen işletilen galeri ve çevrelerinde Permo-Triyas olarak yaş verilmiş serizit-grafit şist, kalkşist ve metakumtaşı birimleri ile mermer merceklerinden oluşan metamorfik kayaçlar yüzeylemektedir. Bu tez, metamorfitler içinde faylanmalara bağlı olarak yerleşmiş Pb-Zn-(Cu-Ag) cevher damarların ve onların yakın civarındaki plütonik ve volkanik kayaçların mineraloji-petrografi, jeokimya, mineral kimyası ve izotop incelemelerini içermektedir.Yapılan mineralojik çalışmalarda, cevherli zonlarda gang minerali olarak grossular-andradit türü granatlarda zonlanmalar, hedenberjit-johansenit ve diyopsit türü piroksenler, klinozoizit-pistazit türü epidotlar ile yer yer tremolit-aktinolitler belirlenmiştir. Cevher mineralleri olarak ise galenit, sfalerit ve kalkopiritlerin yanı sıra pirit, hematit, ilmenit, manyetit ve bazen de arsenopiritler saptanmıştır.Pb-Zn skarn-tipi yataklarda tipik olarak gözlenen grossular-andradit türü granat ve hedenberjit-johensenit-diyopsit türü piroksen mineral birlikteliklerinin çalışma alanları içerisinde yer alan cevherleşme zonlarında da gözlenmesi cevherleşmelerin oluşumunda skarn-tipi etkileşimlerin varlığına işaret olarak gösterilebilir. Ayrıca Rb-Zr, Nb/Y ve Rb - (Nb+Y) diyagramlarına göre Eybek plütonunun Pb-Zn skarnları üretebilecek özellikte bir granitoyid olabileceği de belirlenmiştir.Pb izotop verileri ile ? 0'a yakın ?34S değerleri cevherleşmenin magmatik süreçlerle ilgili olabileceği savını güçlendirmektedir. Ancak çalışma alanında da izlenen Triyas yaşlı metamorfitler içinde Balkanlar ve Orta Avrupa'da MVT ve SEDEX tipi Pb-Zn yatakların bulunmuş olması bu cevherleşmelerin ilksel kökenlerinin belirlenmesi açısından cevherleşme bölgeleri dışındaki alanlardan alınacak örnekler üzerinde daha ayrıntılı çalışmalar yapılması gereksinimini ortaya çıkarmaktadır.Handeresi bölgesinde yapılan 3B yeraltı modellemesi sonucunda bölgede yoğun olarak iki adet cevher zonu belirlenmiştir. Bunlardan biri şu anda aktif olarak işletilen cevher zonunu temsil etmekte iken diğeri ise daha önceden bilinmeyen yeni bir cevher zonuna işaret etmektedir.

Metamorphic rocks consisting of mainly Permo-Triassic various schists and metasandstones and marble lenses crop out around Handeresi, Bağırkaç and Fırıncıkdere active adits at Kalkım area of Yenice-Çanakkale. This thesis includes mineralogy and petrography, geochemistry, mineral chemistry and isotope investigations of Pb-Zn-(Cu-Ag) ore veins formed at fault zones in metamorphics and also plutonic and volcanic rocks.According to mineralogical studies, zoning in grossular-andradite type of garnets, hedenbergitic-johannsenitic-diopsitic pyroxenes, epidotes in compositions of clinozoisite and pistacite and some tremolite and actinolites as gangue minerals are determined in ore zones. Main ore minerals are galenite, sphalerite and chalcopyrite, pyrite, hematite, ilmenite, magnetite and arsenopyrites.Garnets and pyroxenes of above mentioned compositions are typical assemblages in Pb-Zn skarns. The presence of these gangue minerals could strongly point out skarn type of effects on the formation of mineralizations. Furthermore, Rb-Zr, Nb-Y ve Rb-(Nb+Y) diagrams of Eybek granitoids display some characteristics of Pb-Zn productive granitoids.Pb isotope data and ?34S ratio close to 0 ? indicate the formation of ores by magmatic processes. However, Triassic metamorphics which are observed also in the study area, include MVT and SEDEX type Pb-Zn ore deposits in Balkan and Middle Europa region bring the necessity for the detailed studies on some other samples to understand the genesis of ore mineralizations.Two high grade ore zones are determined in Handeresi adits due to 3D subsurface modelling studies. One of them represents an today?s exploiting ore zone, the other area point out an ore zone which is not known until now.