Ilıcaköy (İkizdere-Rize) sıcak su kaynaklarının hidrojeolojisi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Hıcaköy (Îkizdere-Rize) sıcak su kaynaklan jeolojik, hidrojeolojik, hidrojeokimyasal açıdan incelenmiş, oluşum şekli ve kökeni belirlenmiştir. İnceleme alam Tortum G4s-a3 paftasında 20 km2,lik bir alam kaplamaktadır. Bölgedeki en yaşlı birim Üst Kretase yaşlı îkizdere Granitoyidi'dir. Bu birim çalışma alanında granit, alkali feldspat granit, monzogranit ve siyenogranit türünde kayaçlardan oluşmaktadır. îkizdere Granitoyidi'ni dolerit dayklan kesmektedir. îkizdere Granitoyidi'nin üzerine Kuvaterner yaşb yamaç molozları ve alüvyon gelmektedir. Bölgedeki en genç birim ise günümüzde oluşmaya devam eden travertenlerdir. Cimildere Vadisi'nde KB-GD, KD-GB ve D-B doğrultum faylar bulunmaktadır. Bunlardan KB-GD doğrultu olan 2 fay sıcak suların yüzeye çıkmasına neden olmaktadır. Hıcaköy-1 ve Dıcaköy-2 sıcak su kaynaklarında 29.10.1998 yılında M.T.A. tarafından sondaj yapılmıştır, Dıcaköy-1 sıcak su kaynağından 2,5 l/sn debide su gelişi izlenmiştir. Yapılan sondajın derinliği 40 m.'dir. Dıcaköy-2 sıcak su kaynağından ise 6,1 l/sn debide su gelişi belirlenmiştir. Sondajm derinliği 266 m.'dir. Sıcak sulara MTA tarafından analiz yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre üıcaköy-1 sıcak su kaynağında toplam çözünmüş iyon miktarı 4012,1 mg/1, Dıcaköy-2 sıcak su kaynağında ise 4115,21 mg/l'dir. Dıcaköy-1 kaynağının sıcaklığı 54 °C, Dıcaköy-2 kaynağının sıcaklığı ise 63 °C olarak ölçülmüştür. Sıcak su kaynakları boşalım yerlerinin jeolojik özelliklerine göre `faylardan çıkan kaynaklar`, sıcaklıklarına göre `çok sıcak sular`, sertliklerine göre `çok sert sular`,baskm anyon-katyon çiftine göre ise `kalsiyum bikarbonatlı sular` sınıfına girmektedir. Dıcaköy-1 ve Dıcaköy-2 sıcak su kaynaklarının kalsit ve dolomit minerallerine doygun oldukları belirlenmiştir. Kaynakların çevresine traverten çökelimi görülmektedir. Sıcak suların meteorik kökenli oldukları belirlenmiştir. Sıcak su kaynaklan jeotermal enerji açısından `düşük ısılı jeotermal sistemler` sununa girmektedir. Sıcak su kaynaklarından sağlık açısından yararlanabilmek için yapılması gerekenler belirtilmiştir. Aynca kaynaklardan ısıtma, seracılık gibi daha başka alanlarda da yararlanılabilir. Kaynakların dış etkilerle kirlenmesini önlemek amacıyla uygulanacak koruma alanları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler :Dıcaköy Sıcak Su Kaynaklan, Jeotermal Enerji. '-»«S?

SUMMARY Hydrogeological Properties Of Ihcaköy Hot Water Springs In this investigation Hıcaköy (İkizdere-Rize) hot water springs have been studied from the point of the geology, hydrogeology, hydrogeochemistry, recharge, discharge and origin. The study area covers 20 km2 in Tortum G45-a3 section of a map. In the study area the oldest rocks are Late Cretaceous İkizdere Granitoid. This granitoid composed of granite, K-feldspar granite, monzogranite, sienogranite. İkizdere Granitoid is cross cut by dolerit dykes. Granitoid is overlain by talus and alluvial material. In the study area the youngest unit is travertine. There is a number of faults directed NE-SW, NW-SE and E-W, from which NW-SE and NE-SW directed faults control Ihcaköy hot water springs to came out to the surface. In 29.10.1998 nıcaköy-1 and Ihcaköy-2 hot water springs are drilled by MTA. For the Ihcaköy-1 hot water 2,5 1/sec discharge rate are obtained. The drilling depth of the spring is 40 m. For the Ihcaköy-2 hot water 6,1 1/sec discharge rate are obtained. The drilling depth of the spring is 266 m. Hot waters are analyzed by MTA. According to the analyze results total dissolved ion matter for Ihcaköy-1 4012,1 mg/1 and Ihcaköy-2 4115,21 mg/1 are obtained. The temperature of the springs are 54 °C in Ihcaköy-1 and 63 °C in Ihcaköy-2.The hot water springs are classified according to the geological properties `fault springs`, according to the temperature `very hot waters`, according to the hardness `very hard waters`, according to the dominant anion-cation pairs ` Na-HCC>3 waters`. Ihcaköy-1 and Ihcaköy-2 hot water springs are saturated with calcite and dolomite. At the around of the springs deposit travertine. The origin of the hot waters are meteoric. Hot water springs are classified according to geothermal energy `low enthalpy geothermal systems`. For the prevent the pollution of the springs have been determinate protection regions. Key Words : Ihcaköy Hot Water Springs, Geothermal Energy. VI