Doğu Karadeniz`deki midyelerle (Mytilus galloprovincialis) metal ve ağır metal tayini

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, enerji ayınmlı X-ışmı floresans tekniği (EDXRF) ile Doğu Karadeniz'deki midyeler standartlarla mukayese metodu kullanılarak incelenmiştir. Midyeler ayıklandıktan sonra kurutulup, 5 farklı boya göre sıralandıktan sonra, içi ve kabuğu ayrıldı. Havanda dövülen numuneler 400 mesh'lik elekten geçirildi. Numuneler Am-241, Fe-55 ve Co-57 kaynağı ile uyarıldı. Numuneden yayınlanan karakteristik x- ışmlan 5,89 keV'de yan maksimumdaki tam genişliği 160 eV olan Si(Li) dedektörü ile sayıldı. Kalitatif analizi yapılan numunelerin S, Cl, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Br, Sr ve Ba içerdiği belirlendi. Kantitatif analiz için her elemente ait değişik konsantrasyonlarda standartlar oluşturuldu. Standarlarm karakteristik X-ışmı fotopik net alanları, Am-241 için compton fotopik net alanına; Fe-55 için Mn Ka X-ışım alanına göre normalize edildikten sonra lineer regresyon metodu kullanılarak kalibrasyon eğrileri elde edildi. Eğriler yardımıyla numunelerin kantitatif analizleri yapılmıştır. Midye dokularının yüzde olarak % 1,022 ile % 2,983 arasında S, % 3,559 ile % 9,790 arasında Cl, % 0,362 ile % 0,890 arasında K, % 0,411 ile % 3,354 arasında Ca, % 0,066 ile % 0,471 arasında Fe, % 0,011 ile % 0,036 arasında Cu, % 0,008 ile % 0,121 arasında Zn, % 0,019 ile % 0,039 arasında Br ve % 0,004 ile % 0,033 arasında Sr içerdiği belirlenmiştir. Midye kabuklarının yüzde olarak % 1,438 ile % 2,714 arasında S, % 0,375 ile % 3,647 arasında Cl, % 45,47 ile % 66,96 arasında Ca, % 0,008 ile % 0,020 arasında Cu, %0,079 ile % 0,1 17 arasında Sr ve % 0 ile % 0,016 arasında Ba içerdiği tespit edildi. Anahtar Kelimeler : EDXRF, Midye, Doğu Karadeniz, Konsantrasyon V

SUMMARY Metal and Heavy Metal Levels in Mussels (Mytilus galloprovincialis (L., 1819)) Obtained From Eastern Black Sea In this work, Eastern Black Sea mussels has been carried out using comparison standarts method and energy dispersive x-ray fluorescence technique (EDXRF) After mussels were sorted out, they were dried, arranged for 5 different size and their interiors and shells were separated. They were ground and sieved by 400-mesh sieve. After the atoms of these samples were excited by Am-241, Fe-55, and Co-57 emitted characteristic x-ray were detected by a Si(Li) detector having a 160 eV full width at half maximum (FWHM). The samples that has done qualitative analyses contains S, CI, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Br, Sr and Ba. For quantitave analyses standarts were done for every element in different concentration. Calibrations curves were obtained using linear regression method after; for Am-241 net areas of characteristic x-ray fotopeaks of standarts were normalized with respect to the area of Compton fotopeak, for Fe-55 net areas of characteristic x-ray fotopeaks of standarts were normalized with respect to the area of x-ray of Mn Ka. According to our measurements it has been found that Eastern Black Sea mussel interiors contains S at proportions %1,022 - %2,983, CI at proportions %3,359 - %9,790, K at proportions %0,362 - %0,890, Ca at proportions %0,411 - %3,354, Fe at proportions %0,066 - %0,471, Cu at proportions %0,011 - %0,036, Zn at proportions %0,008 - %0,121, Br at proportions %0,019 - %0,039 and Sr at proportions %0,004 - %0,033. East Black Sea mussel shells contains S at proportions % 1,43 8 - %2,714, CI at proportions %0,375 - %3,647, Ca at proportions %45,47 - %66,96, Cu at proportions %0,008 - %0,020, Sr at proportions %0,079 - %0,1 17 and Ba at proportions %0 - %0,016. Key words: EDXRF, Mussel, East Black Sea, Concentration VI