Afşin-Elbistan Çöllolar sektörü linyit yatağı jeoistatistiksel yöntemlerle değerlendirilmesi
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
ÖZET Enerji, ekonominin temel girdilerinden biri olarak ülkelerin gelişmişlik seviyesini, sosyal yaşamı ve sanayileşmesini doğrudan etkilemektedir. Dünyadaki enerji tüketiminin büyük bölümünü gelişmiş ülkeler gerçekleştirmekle birlikte, bu ülkelerin enerji talep artış hızları yavaşlamış, gelişmekte olan ülkelerde ise enerjiye olan talep artmıştır. Türkiye'nin durumu ise dünya ortalamasının hayli altında olup, yapılan hesaplamalara göre önümüzdeki yıllarda enerji üretimi, enerji tüketimini karşılamaktan çok uzak hale gelecektir. Dolayısıyla, varolan kaynaklar kullanılarak üretim maksimum düzeye çıkarılmalıdır. Bu koşullar altında Türkiye linyit yatakları ve özellikle Afşin-Elbistan linyit havzası enerji üretiminde büyük önem kazanmaktadır. Afşin-Elbistan Çöllolar sektörü rezerv - kalite değerlendirmesinin jeoistatistiksel yöntemlar kullanılarak yapılması bu tezin ana konusunu oluşturmaktadır. Bu amaçla TKİ Genel Müdürlüğü tarafından bölgede dik olarak yapılan 302 adet sondajdan elde edilen kalınlık, ısıl değer, nem ve kül değerleri bilgisayar ortamına aktarılarak çalışılmış, bu değerlerden kalınlık, rezerv için; ısıl değer, kül ve nem değerleri ise kalite belirlemek de kullanılmıştır. Öncelikle herbir değişken için variogram hesaplamaları yapılmış, her 10°'de bir variogram grafikleri çizilmiş, yatağın `zonal anizotropi` gösterdiği belirlenmiştir. Rezerv kestiriminde kalınlık değerlerinin variogramı, Co=64, C=67, amjn=1700, amax=30000 ve azimut= 90° parametreleri ile küresel olarak modellenmiş ve kriging yöntemi kullanılarak kestirilen rezerv, kestirilen blokların hata varyansına göre görünür, muhtemel ve mümkün rezerv olarak sınıflandırılmıştır. Buna göre linyit yatağındaki görünür rezerv miktarı 1.131.194.340 ton olarak bulunmuştur. ivİnceleme alanında kalite-kalınlık yöntemi uygulanmış, ısıl değer, nem, ve kül değişkenleri; kalınlık ile çarpılarak yeni bir veri seti üretilmiş ve hesaplamalar bu veri setine göre yapılmıştır. Elde edilen deneysel variogramlar küresel olarak modellenmiş, model parametreleri, ısıl değer kalınlığı için C0=1 05000000, C=1 15000000, amin=1700, amax=30000 ve azimut= 90°, nem kalınlığı için C0=1 80000, C=200000, amin=1700, amax=30000 ve azimut= 90° ve kül kalınlığı için C0=22000, C=23000, amin=1700, amax=30000 ve azimut= 90° olarak belirlenmiştir. 50 (m) x, 50 (m) y bloklar halinde kestirim yapılan ısıl değer kalınlığı, nem kalınlığı, kül kalınlığı için 26039 blok kestirilmiş, test edilmiş ve kestirilen her bir değişkene ait bloklar için, blok diyagram, kontur ve gölgelendirmiş rölyef haritaları çizilmiş, daha sonra yataktaki ortalama ısıl değer 1015,47cal/gr, ortalama nem miktarı %43,74 ve %15,91 ortalama kül değeri bulunmuştur. Tez kapsamı içinde yapılan rezerv, kalite-ısıl değer, kalite-nem, ve kalite- kül çalışmalarının madencilik planlarının yapılmasında ve işletme faaliyetlerinin programlanması ve uygulamada ortalama değerleri dengeleme de yararlı olacağı düşünülmektedir. ABSTRACT Energy has a direct influence on the level of development of the country, social life and industry in general due to its prominent share in the national economy,. Although the developed countries account for majority of worldwide energy consumption, the increase in energy demand in such countries have considerably slowed down, while demand is on a constant rise in the developing countries. Turkey is ranked way down below the world average in this respect and current estimations reveal that energy generation will not be sufficient to balance the consumption in the coming years. It is imperative to utilize the existing resources to attain a higher level of energy generation. Consequently the lignite deposits in Turkey in particular, gain the most importance in energy generation, such as the Afşin-Elbistan basin. The reserve-accumulation evaluation of the Afşin-Elbistan Çöllolar Sector, by utilizing geostatistical algorithms constitutes the main theme of the thesis. For this objective; the thickness, heat value, humidity and ash content data accumulated by the analyses of 302 vertical drillholes carried out by the TKİ (Turkish Coal Enterprice) have been transferred on to computer media for data-processing. Data for the thickness were used for the estimation of accurate reserve, while heat value, humidity and ash content data were used for accurate accumulation evaluation. Initially, variogram calculations have been performed for each variable, in which graphics have been drawn up at 10° intervals, eventually leading to the designation of the lignite bed as `zonal anisotropic`. For reserve estimations, a spherical model has been deployed using the parameters C0=64, C=67, amin=600, amax=30000 and azimuth= 90° for the thickness variogram and the estimated reserve which was found by using the kriging method is classified into inferred, indicated and measured reserve according to the error variance of estimated blocks, thereby facilitating calculation viof the reserve using kriging method, the measured reserve was determined to be 1.131.194.340 tons. In the exploration site, accumulation-thickness method was applied. Heat value, humidity and ash content variables were multiplied with thickness to create a new set of data on which all calculations could be performed. The resulting experimental variograms were spherically modelled using Co=1 05000000, C=1 15000000, amin=1700, amax=30000, azimuth = 90° for accumulation-heat value; C0=1 80000, C=200000, amin=1700, amax=30000, azimuth = 90° for accumulation- humidity; and C0=22000, C=23000, amin=1700, amax=30000, azimuth = 90° for accumulation-ash content. Blocks sized 50 (m) x, 50 (m) y were used for estimation and 26039 blocks for accumulation-heat value, accumulation-humidity and accumulation-ash content have been estimated. These blocks have been tested and block diagram, contour and shaded relief maps have been drawn for each block representing each of the variables. Finally, the average heat value in the lignite bed was found as 1015,47 cal/g, average humidity as %43,74 and average ash content as %15,91. It is firmly believed that the reserve, accumulation-heat value, accumulation- humidity and accumulation-ash content investigation work carried out within the scope of the thesis will be highly valuable for future mine-planning and operating activities. HJlWPf dokümantasyon MZRjjjpi
Collections