Basel tabanlı kredi riski, modellemeleri ve bir uygulama

Abstract

ÖZET Basel II tabanlı kredi riski yaklaşımlarının 2006 sonu itibariyle uygulamaya geçmesi planlanmaktadır. Kredi riski açısından bakıldığında Türk bankacılık sektörünün yoğun olarak standart yaklaşımı kullanması beklenmektedir. Ancak büyük ölçekli bankaların daha fazla sermaye kullanmasını gerektirecek olan standart yaklaşımın çoğunlukla orta ve küçük ölçekli bankaların tercihi olacağı tahmin edilmektedir. Sektörün ilk beş büyük bankasının içsel derecelendirmeye dayalı kredi riski yaklaşımlarını tercih etmesi beklenmelidir. Bu gruptaki bankaların hem altyapı gereksinimlerini karşılayacak know-how'i hem de yaklaşımları gerçekleştirmekte gerekli olabilecek altyapı yatırımlarının karşılanması için finansal gücünün yeterli seviyede bulunduğu tahmin edilmektedir. İçsel derecelendirmeye dayalı kredi riski yaklaşımları pazar riski hesaplamalarından farklı olarak konunun karakteri itibariyle bankadan bankaya büyük farklılıklar gösterebilecektir. Basel Komitesi'nin hazırlamış olduğu formülasyonlara ve bu formülasyonlardan her bir temerrüt olasılığı için farklı bir risk ağırlığına ulaşmak mümkün olsa da, bunlara ek olarak kurumların kendi kredi riski modellerini de oluşturmaları beklenmelidir. Çalışmada risk kavramı, türleri, geleneksel ve modern risk ölçme ve değerlendirme yöntemleri, Basel Komitesi'nin kredi riskine ilişkin prensipleri, kredi riskinin kaynakları ve bileşenleri, kredi riskiyle ilgili modeller, beklenen ve beklenmeyen kayıp ve kredi türevleri konuları incelenmiştir. Ayrıca çalışmanın sonunda sektördeki bütün modellere ek olarak hayali bir bono portföyü için kredi riski ölçer yaklaşım geliştirilmiştir. Bankaların öncelikle içsel derecelendirme sistemlerini oluşturmaları, daha sonra bu sistemlerin validasyonunu yapmaları ve kural koyucuları tarafından derecelendirme sistemlerine onay almaları gerekmektedir. Bankalar sektörde uygulanan kredi riski modellerinden kendi yapılarına uyanı uygulamakta serbesttirler. Ancak kurumların da insanlar gibi birbirine benzemeyen canlı organizmalar olduğu düşünülürse, bir kurumun kendisi için ürettiği risk ölçüm sisteminin başka bir kurum bünyesinde direkt olarak kullanılması risk ölçümü gibi hassas bir konuda pek uygun görünmemektedir. Bu nedenle bankaların kendi iç yapılarına uygun risk ölçer modellerini oluşturmalarının en hassas ölçüm yöntemi olması beklenmelidir.

ABSTRACT Basel II based credit risk approaches expected to be running at the beginning of 2006. Most of the banks in the Turkish banking system will prefer the standardized approach in calculating their credit risks. However, standardized approach will mostly be preferred by small to medium-sized banks which requires -most of the time- use of more capital by the large-sized banks. The largest five banks of the sector are expected to use the internal ratings based approaches in their credit risk calculations. The internal ratings based approaches of credit risk -unlike market risk calculations- show variations from bank to bank due to the character of the subject. Although it is possible to reach risk weights for each of the probabilities of default by using the formulations provided by the Basel Committee, the banks should also create their own approaches for each of their portfolios. In this study, risk theory, risk types, traditional and modern risk valuation methods, the principles of the Basel Committee on credit risk, the sources of credit risk, the credit risk models used in the market, expected and unexpected loss and credit derivatives were analysed. At the end of the study, the credit risk of an imaginary bond portfolio of a bank was calculated by an approach developed by the author of the thesis. As a first step, banks should develop and validate their internal rating systems and get the approval for these rating systems from the regulators. Banks are free to use one of the credit risk models suitable for their asset structure. However, since financial institutions are living organisms like human beings, it seems to be inappropriate to use a credit risk model developed for the use of some other structure. Consequently, built-in credit risk models validated by the regulators would be one of the most risk sensitive approaches for financial institutions.