Bulanık mantık ve istatistiksel yöntemlerle heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesi: Batı Karadeniz bölgesi (Kumluca güneyi-Yenice kuzeyi)
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
BULANIK MANTIK VE İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERLE HEYELAN DUYARLILIK HARİTALARININ ÜRETİLMESİ: BATI KARADENİZ BÖLGESİ (KUMLUCA GÜNEYİ-YENİCE KUZEYİ) Murat Ercanoğlu Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü ÖZ Heyelan zararlarının azaltılması çalışmalarının başlangıçtaki önemli aşamalarından biri, çalışılan bölgenin heyelan envanterini ve heyelan özelliklerini yansıtacak bir veri tabanının oluşturulmasıdır. Son yıllarda coğrafi bilgi sistemlerindeki ve bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere koşut olarak, heyelan duyarlılık, tehlike ve risk haritalaması çalışmalarında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak, bu haritaların hazırlanması sırasında kullanılacak parametrelerin seçimi ve değerlendirme yöntemleri üzerinde araştırmacılar arasında bir görüş birliği oluşmamıştır. Bu çalışmada, Batı Karadeniz Bölgesi'nde seçilen bir alanın heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanması ve bu haritalarda kullanılacak parametrelerin seçimine yönelik yöntemlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, çalışma alanında gözlenen 266 adet heyelanın envanteri çıkartılarak bir veri tabanı oluşturulmuştur. Çalışmada, renk kodu atamaları, heyelan özelliklerinin belirlenmesi, matris uygulamaları gibi işlemlerin yapılabilmesi için, FULLSA adı verilen bir bilgisayar programı üretilmiştir. Heyelan oluşumunu etkileyen faktörlerin önem derecelerinin belirlenebilmesi için, parametrelere ilişkin bulanık ilişki matrisleri oluşturulmuş; çalışma alanında yamaç eğimi, topoğrafik yükseklik, yamaç şekli, yamaç eğim yönü ve bitki örtüsü parametrelerinin heyelan oluşumunda daha etkin olduğu belirlenmiştir. Belirlenen parametreler esas alınarak, istatistiksel indeks (Wi), faktör analizi ve bulanık matematik yöntemleri kullanılarak, çalışma alanı için üç farklı heyelan duyarlılık haritası üretilmiştir. Bu yöntemlerin performanslarının denetlenebilmesi için, heyelanlı alanlarla, üretilen duyarlılık haritaları arasındaki ry (ilişki değeri), RMSE (karekök ortalama hata payı) katsayıları ile birikimli yüzde değerleri hesaplanmıştır. İstatistiksel indeks, faktör analizi ve bulanık matematik yöntemleri kullanılarak hazırlanan duyarlılık haritaları için, n, değerleri sırasıyla 0.71, 0.79 ve 0.86 olarak hesaplanmıştır. RMSE değerleri ise, istatistiksel indeks yöntemi kullanılarak hazırlanan duyarlılık haritası için 0.51 iken, faktör analizi kullanılarak oluşturulan duyarlılık haritası için 0.43 ve bulanık matematik kullanılarak oluşturulan heyelan duyarlılık haritası için de 0.28 olarak elde edilmiştir. Ayrıca, üretilen heyelan duyarlılık haritaları arasında, çok yüksek heyelan duyarlılığına sahip alanları, bulanık matematik kullanılarak oluşturulan heyelan duyarlılık haritası % 70 oranında yansıtmaktadır. Bu değerlendirmelere göre, bulanık matematik kullanılarak oluşturulan duyarlılık haritasının, diğer yöntemlerle üretilen haritalara göre daha iyi bir performans gösterdiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Batı Karadeniz Bölgesi, bulanık mantık, coğrafi bilgi sistemi (CBS), faktör analizi, FULLSA, heyelan, heyelan duyarlılık haritası, istatistiksel indeks, performans analizleri. Danışman: Doç. Dr. Candan Gökçeoğlu, Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü 11 PRODUCTION OF LANDSLIDE SUSCEPTIBILITY MAPS USING FUZZY LOGIC AND STATISTICAL METHODS: WEST BLACK SEA REGION (SOUTH OF KUMLUCA-NORTH OF YENİCE) Murat Ercanoğlu Hacettepe University, Faculty of Engineering, Geological Engineering Department ABSTRACT One of the initial important stages of the landslide hazard mitigation efforts is the preparation of the landslide inventory and a database portraying the properties of landslides in the study area. In recent years, depending on the developments in geographical information systems and computer technologies, important improvements were achieved in landslide susceptibility, hazard and risk mapping studies. However, at present, there seems to be no agreement among the researchers either on the methods for or even on the parameters to be employed in landslide susceptibility maps. In this study, preparation of the landslide susceptibility maps of a selected area in the West Black Sea Region of Turkey and assessment of the methods in the selection of the input parameters to be used in the maps are aimed. For this purpose, a landslide inventory study was performed on 266 landslides observed in the area and a database was prepared. A computer program, namely FULLSA, was written to perform the operations such as color code assignments, determination of the landslide properties, matrix calculations. In order to evaluate the weights of importance of the factors contributing the landslides, fuzzy relations were used; and slope angle, topographical elevation, shape of slope, slope aspect and land cover parameters were found as the more effective parameters on the landslide occurrence. Considering the selected parameters; statistical index (Wi), factor analysis and fuzzy mathematics approaches were used to produce three different landslide susceptibility maps of the study area. To assess the performances of these methods, r^ (relation value), RMSE (root mean square error) indices and cumulative percentages between the slided areas and produced susceptibility maps were calculated, ry values are calculated as 0.71, 0.79 and 0.86 for the landslide susceptibility maps produced by statistical index method, factor analysis and fuzzy mathematics, respectively. RMSE values of the produced landslide susceptibility maps were calculated as 0.51 for statistical index method, 0.43 for factor analysis and 0.28 for fuzzy mathematics. Furthermore, landslide susceptibility map based on fuzzy mathematics represents the 70 % areal extent of the actual landslides as very high landslide susceptibility. Based on these calculations, the landslide susceptibility map produced by fuzzy mathematics exhibited a superior performance to represent the actual landslides when compared to the other maps produced. Key words: Factor analysis, FULLSA, fuzzy logic, geographical information system (GIS), landslide, landslide susceptibility map, performance analyses, statistical index, West Black Sea Region. Advisor: Assoc. Prof. Dr. Candan Gökçeoğlu, Hacettepe University, Faculty of Engineering, Geological Engineering Department
Collections