Hamamayağı (Ladik-Samsun) sıcak su kaynağı`nın hidrojeokimyasal ve izotopik incelenmesi

Abstract

Hamamayağı sıcak su kaynağı Samsun'un 95 km güneyinde Ladik İlçesinde yer almaktadır. Çalışma alanında, Permiyen'den Pliyosen'e kadar değişen zaman aralığında çökelmiş genellikle volkanik arakatkılı tortul kayaçlardan oluşan birimler yüzeylenmektedir.Kuzey Anadolu Fay (KAF) zonunda yer alan Hamamayağı sıcak su kaynağının sıcaklığı 36 C, pH'ı 6.9-7.1, elektriksel iletkenlik değerleri (Eİ) 591-598 ?S/cm, toplam çözünmüş madde miktarı (TDS) 295-446 mg/l dir. İnceleme alanındaki sıcak ve soğuk sular Fe, Mn, Ni, Al, As, Pb, Zn, Cu gibi ağır metal içeriği bakımından incelenmiş; Hamamayağı sıcak su kaynağının ağır metal içeriği açısından kaplıcalar yönetmeliğine uygun olduğu; Kocapınar çeşmesinin Ni elementi açısından İnsani Tüketim Amaçlı Sular standardına uygun olmadığı belirlenmiştir.18O- 2H ilişkisine göre inceleme alanındaki sular meteorik kökenlidir. İncelenen sulardaki çözünmüş inorganik karbon üzerinde analiz edilen 13C vpdb değeri Hamamayağı kaplıcasında ?-1.78 ile -1,62; Kocapınar Çeşmesi'nde ?-12.18 ile -8.25; Hamamayağı Deresi'nde ?-10.10 ile -8.31 arasındadır. Hamamayağı sıcak suyundaki karbon, denizel ve tatlı su karbonatların çözünmesinden kaynaklanmaktadır. Sulardaki sülfat için analiz edilen 34S-CDT bileşimi Hamamayağı kaplıcasında ?-4.2 ile -4.1; Kocapınar Çeşmesinde ?3.8; Hamamayağı Deresinde ?1.31-2.7 arasındadır. Hamamayağı sıcak suyundaki kükürt izotop kompoziyonları, 34S-CDT bileşimine göre indirgenmiş kükürt bileşiklerinin bulunduğu kayaçlardan gelmektedir. Jeotermal sistemler açısından düşük sıcaklıklı jeotermal sistem sınıfına giren Hamamayağı kaplıca alanında rezervuar sıcaklığı silis jeotermometresi ile 46-85 C olarak hesaplanmıştır.

The Hamamayağı hot water spring is located to 95 km south of Samsun Province. In the studied area, Permian to Pliocene age, sedimentary unites interbedded with volcanic rocks are crop out.The Hamamayağı hot water spring in North Anatolian Fault Zone has a temperature of 36 C, discharge pH values of 6.9 to 7.1, electrical conductivity (EC) of 591 to 598 ?S/cm and TDS contents between 295 and 446 mg/l. According to analyses of heavy metal contents such as Fe, Mn, Ni, Al, Pb, Zn, and Cu, The Hamamayağı hot water spring is suitable for the Thermal Standarts, The Kocapınar cold water spring is not suitable in terms of Ni content with reference to Regulation Concerning Water.The 18O- 2H data clearly indicate a meteoric origin for the waters. The 13C vpdb value for dissolved inorganic carbonate in the waters is between -1.78 and -1.62? in the Hamamayağı thermal spring, from -12.18 to -8.25? in the Kocapınar cold water spring and between -10.10 and -8.31? in the Hamamayağı stream. The carbon in the Hamamayağı hot water originates from the dissolution of marine and fresh water carbonates. The 34S-CDT value for sulfate in the waters is between -4.2 and -4.1? in the Hamamayağı hot water, 3.8? in the Kocapınar cold water and 1.31- 2.7? in the Hamamayağı stream. According to 34S-CDT data Sulfur compositions in the Hamamayağı thermal water originated from rocks containing sulfur compounds. The Hamamayağı hot water is in class low enthalpy geothermal system, and its reservoir temperature was calculated as 46-85 C using silica geothermometer.