L-momentleri yöntemiyle çoruh havzasının bölgesel frekans analizinin yapılması

Abstract

Çoruh Havzası gibi önemli ve büyük havzalarda yapılacak su yapılarının projelendirilmesinde, çeşitli yineleme aralıklarına göre gelebilecek debilerin bilinmesi, projelerin en önemli aşamalarından bir tanesini oluşturmaktadır. Ancak, bu gibi büyük havzalarda kurulmuş olan akım gözlem istasyonlarının sayısı ve veri uzunlukları çoğu zaman yeterli sayıda değildir. Bu durumlarda bölgesel frekans analizlerinin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Çoruh havzasının bölgesel frekans analizi, yeni bir metot olan L-momentler yöntemiyle yapılmıştır.Çoruh havzası öncelikle bir bütün olarak incelenmiştir. Ancak havzanın bir bütün olarak heterojen olduğu tespit edilmesi ile dört bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgelerin ilk olarak noktasal ve bölgesel L-moment katsayıları elde edilmiştir. Daha sonra her bölge için yapılan uyumsuzluk ölçüsü testi sonucunda tüm istasyonlar uyumlu oldukları tespit edilmiştir. Bölgelerin homojenlikleri, heterojenlik ölçüsü testi ile belirlenmiştir. Uygunluk testi ile Yukarı ve Aşağı Çoruh havzaları için Pearson Tip III, Yusufeli bölgesi için Ekstrem Değer ve Oltu Çayı bölgesi için Lojistik değer dağılımların en uygun dağılımlar oldukları bulunmuştur. Her bölge için bu dağılımlar kullanılarak çeşitli yineleme aralıklarına göre karakteristik değerler hesaplanmış, Monte Carlo benzeşimi ile de bu karakteristik değerlerin doğrulukları tespit edilmiştir.

During design studies of the hydraulic structures to be built at the large and important basins like Çoruh Basin, knowing the discharges at the various return periods constitutes important stages of the projects. However, number and the data length of the flow observation stations installed at these large basins are not sufficient. In such cases, importance of regional frequency analysis becomes evident. In this study, regional frequency analysis of the Çoruh basin has been carried out by a new method, L-moments method.First of all, Çoruh basin has been reviewed as a whole. However, by defining the basin being heterogeneous as a whole, it has been divided in four areas. Firstly, at-site and regional L-moments coefficient of these areas are obtained. Afterwards, based on the discordance test conducted for each area, it is noted that all stations are suitable. Homogeneousness of the areas is defined by heterogeneous test. With the goodness-of-fit test, Pearson Type III for Upper and Lower Çoruh Basins, Extreme Value for Yusufeli area and Logistic value distribution for Oltu Creek area are found to be most suitable distributions. By using these distributions for each area, quantiles are calculated as per various return periods and confirmation of these quantiles values are defined by Monte Carlo simulation.