Odun koruma alanında Türkiye iklim endeksi değerlerinden faydalanma

Abstract

Dünyada doğal kaynakların giderek azaldığı herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Doğal kaynakların bazılarının zamanla tükeneceği yönünde tahminler yapılırken çok çeşitli alanlarda kullanılan odun hammaddesi yenilenebilir tek organik doğal hammadde olma özelliği taşımaktadır. Ancak bu hammaddenin yenilenebilmesi uzun bir süreçte gerçekleştiğine göre malzemeden olabildiğince uzun süre faydalanabilmek için korunmasına özel önem atfetmek gerekmektedir. Ağaç malzeme organik bir madde olması nedeniyle biyolojik zararlılar tarafından degrade edilebilmektedir. Mantar tahribatı bunların en önemlilerindendir. Açık hava koşulları mantarlar için uygun yaşam ortamı sağladığından açık hava koşullarına maruz bırakılmış ağaç malzemenin çürüme ve mantar zararlarına uğrama derecesinin bilinmesi odunu koruyabilmek adına alınması gereken tedbirleri kolaylaştıracaktır. Bu tedbirler ne kadar doğal yollardan alınırsa çevre de o kadar az zarar görecektir.Bu çalışmada, Türkiye için 81 ile ait ölçüm noktası ele alınarak uzun yıllar (1975-2008) meteorolojik veriler kullanılarak iklim sınıflandırması yapılmış ve iklim endeksi değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen veriler kullanılarak coğrafi bölgelerin alt bölümleri içinde ayrı ayrı iklim endeksi değerleri hesaplanmış ve ArgCis 9.2 programı kullanılarak Türkiye için güncel çürüklük riski haritası çizilmiştir. Ağaç malzemede çürüklük riski açısından Doğu Karadeniz bölümü Türkiye'de açık hava koşullarına bırakılmış ağaç malzeme için en riskli bölge, Rize ili en riskli il, Hopa ilçesi en riskli ilçe olarak bulunmuştur. Doğu Karadeniz bölümü illeri için çizilen çubuk çizgi iklim diyagramları incelenmiştir ve sadece vejetasyon mevsimine (Mart-Eylül) rastlayan devre içerisinde mantarlar iyi bir şekilde gelişme gösterseler de bu devre dışında da bölgede mantarlar için uygun koşulların olduğu görülmüştür.Doğu Karadeniz bölümünde ağaç malzemenin çürüklük riskinin değişiminin tahmin edilebilmesi için Box-Jenkins yönteminin ARIMA modeli kullanılarak 2013 yılına kadar tahminler öngörülmüş ve iklim endeksi hesaplamaları yapılmıştır. Bu hesaplamalardan yola çıkarak iklim endeksi değerlerinin yükseleceği ve buna bağlı olarak ağaç malzemenin mantar zararına uğrama ve çürüme derecesinin artacağı kanaatine varılmıştır.Anahtar Kelimeler: İklim endeksi, Mantar tahribatı, Doğal odun koruma, Çürüklük riski

It?s a fact that natural resources in the world is diminishing. It?s foreseen that some of the resources will be exhausted while wood is the only organic renewable resource. However, due to the taking place of edibilty of this raw material for a long process, special care needs to be attained in order to utilize the material as long as possible. Since the wood is an organic material, it?s easily exposed to biological damages. Nearly all wood decay is caused by fungi. Knowing the undergoing degree for the decomposition and fungal pests of which wooden material exposed to fair weather conditions shall facilitate the precautions needed to be taken on behalf of keeping the wood because fair weather conditions provide a suitable habitat.In this assessment, according to the 81 observation stations in each city of Turkey the climate classification has been done and the climate index has been reckoned. The recorded data were used to assess climate indexes for lower levels of geographic regions and current deterioration risk was mapped by ArgCis 9.2 software for Turkey. Eastern Black Sea Region is the riskiest region for wooden materials exposed fair weather conditions in Turkey in terms of decomposition risk in wooden material; province of Rize is found to be the riskiest province and the county of Hopa is found the riskiest count. The bar-line climate diagrams of Eastern Black Sea Region cities had been evaluated and despite the maturing during vegetation season (March-September), the conditions seemed suitable during off-season period for fungus.The estimations of wooden material?s deterioration risk in Eastern Black Sea Region were evaluated by ARIMA model of Box-Jenkins method for next 5 years (until 2013) and climate indexes have been calculated. Based on these calculations it was reached that the climate index values shall rise and therefore the decomposition degree and undergoing fungal pests for wooden materials.Key Words: Climate index, Fungi decay, Natural wood protection, Deterioration risk