Doğu Karadeniz bölgesinde avlanan bazı balıklarda toplam lipit ve yağ asidi kompozisyonlarının av mevsimi boyunca araştırılması

Abstract

Bu çalısmada Ağustos 2008 - Mart 2009 yılları arasında Doğu Karadeniz Bölgesi'nde ticari olarak avcılığı yapılan ve bu bölgede yaygın olarak tüketilen pelajik balık türlerinden palamut (Sarda sarda, Block, 1793), zargana (Belone belone, Linnaeus, 1758) ve tirsi (Alosa pontica, Eichwald, 1838) balıklarının et, karaciğer ve gonadlarında toplam lipit miktarları ve yağ asidi metil esterleri kompozisyonu incelenmiştir. Toplam lipit analizi Bligh ve Dyer (1959) metodu ile yapılarak yağ asidi metil esterleri kompozisyonu gaz kromatografisi ile belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre palamut, zargana ve tirsi etlerindeki toplam lipit miktarları sırasıyla %8.38 %8.4 ve %17.28 olarak belirlenmiştir. Bu değerler palamut ve zarganada benzer bir artış eğilimi göstererek aralık ayında maksimuma ulaşmıştır. Tirside ise Şubat ayı (%21.16) dışında istatistiki olarak önemli bir farklılık göstermemiştir (p<0.05). Palamut ve zargana karaciğerlerindeki yağ değerleri ete oranla daha yüksek miktarlardadır (palamut için ortalama %25.13 ve zargana için %18.70). Tirside ise bu değer etten daha düşük, %15.71 olarak bulunmuştur. Zargana ve tirsiye ait gonadlardaki toplam yağ miktarları et ve karaciğere oranla oldukça düşük çıkmıştır. Bu değerler zargana için ortalama %2.35; tirsi için %6.11 olarak bulunmuştur.Palamut et ve karaciğerine ait ortalama çoklu doymamış yağ asitleri (ÇDYA) sırasıyla %38.81 ve %34.58 olarak hesaplanmıştır. Zargana et karaciğer ve gonadlara ait ortalama ÇDYA sırasıyla % 38.10, %29.26 ve %38.90 olmuştur. Tirsiye ait et, karaciğer ve gonadlardaki ÇDYA değerleri de sırasıyla %36.39, %30.91ve %38.85 olarak tespit edilmiştir. Palmitik asit, oleik asit, eikosapentanoik asit ve dokosahekzanoik asit en baskın yağ asitleri olarak belirlenmiştir. Her üç balığın da ÇDYA'nce, özellikle omega-3 yağ asitlerince zengin kaynaklar olduğu ortaya konmuştur.

In this study, total lipid contents and fatty acids methyl esters compositions of pelagic fish species namely; bonito (Sarda sadra, Block, 1793), garfish (Belone belone, Linnaeus, 1758) and shad (Alosa pontica, Eichwald, 1838), which are commercially important in Black Sea Region were investigated during the Fishing Season of August 2008- March 2009.Lipid analysis was performed according to Bligh and Dyer (1959) method and fatty acid methyl esters compositions were determined by using Gas Chromatography system. According to the results, average total lipid values of edible meat of bonito, garfish and shad were 8.38%, 8.4% and %17.28, respectively. Values showed similar tendency for bonito and garfish, both reached the maximum level in December. For shad on the other hand, February was the month when the maximum value (21.16%) of edible meat obtained. Bonito and garfish have higher amount of lipids in their livers than flesh (average 25.13% bonito and 18.70% garfish). Shad has liver lipids less than flesh. Gonadal lipids of garfish and shad were lower than other tissues (average 2.35% for garfish; 6.11% for shad).Bonito contained %38.81 and %34.58 polyunsaturated fatty acids (PUFA) in fless and liver respectively. Garfish contained %38.10, %29.26 and %38.90 PUFA in flesh, liver and gonads, respectively. Shad contained %36.39, %30.91 and %38.85 PUFA in flesh, liver and gonads, respectively. Most abundant fatty acids were palmitic acid, oleic acid, docosahexaenoic acid (DHA) and eicosapentaenoic acid (EPA). Each species was found as rich source of omega-3 fatty acids.