Pinus brutia orman ekosistemlerinde küçük memeli komünitesi üzerine yangının uzun dönem etkisi ve yangın sonrası komünite yapısının değişimi üzerine çalışmalar

Abstract

Bu çalışmada, Marmaris ve çevresinde farklı tarihlerde yanan Pinus brutia Ten., 1811 (kızılçam) orman ekosistemlerinde süksesyonal gradiyente bağlı olarak küçük memeli komünite yapısı değişimleri ve bu değişimlere neden olan ana faktörler araştırılmıştır. Bu amaçla, bir süksesyonal gradiyent oluşturmak için farklı tarihlerde yangına maruz kalan yedi alan (3, 6, 8, 9, 10, 16 ve 26 yıl önce yanmış) ve uzun süredir yanmamış bir alan (en az 50 yıldır) seçilmiştir. Süksesyonal evreleri temsil etmek üzere üç, uzun süredir yanmamış evreyi temsil etmek üzere iki tekrar alanında (en az 50 ve en az 80 yıldır yanmamış), aralarında 10 m mesafe bulunan 5 x 5'lik 25 adet Sherman tipi canlı yakalama tuzağı bulunduran grid kullanılarak küçük memeli komünitesi örneklemeleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, küçük memeli komünitelerini etkileyen habitat özelliklerini belirlemek amacıyla, her tekrar alanındaki grid içinde bulunan 9 tuzak noktasının merkezinde ve çevresindeki 9 noktada bulunan bitki türü, bitkinin o noktadaki boyu, bitkinin maksimum boyu ve toprak üstü tabakasının niteliği kaydedilmiştir.Bu çalışmada yakalanan türler, Apodemus mystacinus (Danford and Alston, 1877), Apodemus flavicollis (Melchior, 1834), Mus macedonicus Petrov & Ru?i?, 1982, Crocidura suaveolens (Pallas, 1811), Rattus rattus (Linnaeus, 1758) ve Dryomys nitedula (Pallas, 1779)'dır. Türlerin birey sayılarının süksesyonal gradiyente bağlı olarak bir değişim gösterdiği tespit edilmiştir. En yaşlı tekrar alan haricinde, tüm süksesyonal evrelerde A. mystacinus baskındır. Erken süksesyonal evrelerde, A. mystacinus ve M. macedonicus bir arada bulunmaktadır. Süksesyonal gradiyent boyunca ilerledikçe M. macedonicus birey sayısı azalmakta, A. flavicollis birey sayısı artmaktadır. C. suaveolens en erken süksesyonal evrenin dışındaki tüm evrelerde yakalanmıştır. D. nitedula türünün sadece bir evreyi tercih ettiği bulunmuştur.Habitat özelliklerini tespit etmek için yapılan ölçümlerde mikrohabitat değişkenleri, temel vejetasyon özellikleri, bitki fonksiyonel grupları ve toprak üstü tabakasının özellikleri olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Mikrohabitat değişkenleri ile küçük memeli türlerine ait birey sayıları arasında ilişki bulunmuş ve bu üç mikrohabitat değişken grubunun da küçük memeli komünite yapısındaki değişimi açıklamada önemli olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, yangın sonrası küçük memeli komünite yapısındaki değişimin habitat yapısındaki değişime bağlı olarak gerçekleştiği tespit edilmiştir.

In the present study, changes of small mammal community structure along successional gradient, and main factors that cause these changes were studied in areas burned in different years in Pinus brutia Ten., 1811 (Turkish red pine) forest ecosystems in Marmaris region. Seven areas burned in different years (3, 6, 8, 9, 10, 16 and 26 years ago) and an area remained unburned for long-term were chosen to constitute a successional gradient. Three replication sites in each successional stage burned in different years and two of those (unburned for 50 and 80 years) in the area unburned for long-term were selected. In each replication sites, small mammal community was sampled with using a 5 x 5 grid which constitutes 25 Sherman live traps set with 10 m intervals. Furthermore, to determine habitat features which affect small mammal community, plant species, plant height, maximum plant height and surface features were recorded at 9 points at the center and around of the nine trap points in each grid.The species captured in this study were Apodemus mystacinus (Danford and Alston, 1877), Apodemus flavicollis (Melchior, 1834), Mus macedonicus Petrov & Ru?i?, 1982, Crocidura suaveolens (Pallas, 1811), Rattus rattus (Linnaeus, 1758) and Dryomys nitedula (Pallas, 1779). It was determined that abundances of species changed in relation to successional gradient. A. mystacinus was the dominant species in each successional stages except the oldest replication site. In early successional stages, A. mystacinus and M. macedonicus coexisted. Abundance of M. macedonicus decreased and abundance of A. flavicollis increased with successional age. C. suaveolens was captured in all successional stages except the earliest one. It was found that D. nitedula preferred only one successional stage.The microhabitat variables were grouped into three parts: main vegetation features, plant functional groups and surface features. Correlation were found between the microhabitat variables and the abundances of small mammal species and it was determined that all of the groups of microhabitat variables are of importance to explain the changes structure of small mammal community. In conclusion, it was found that the changes of structure of the small mammal community after fire are depending on the changes of habitat structure.