Ulusal konumsal veri altyapılarında semantik veri tanımlama çatısı

Abstract

UKVA, ülke genelinde tüm kamu kurumları, yerel yönetimler, özel sektör ve konumsal veri ile iş yapan bütün taraflar arasında ?birlikte işlerliği? sağlayacak olan ve konumsal veri kullanıcılarına, ihtiyaç duydukları verilere anlık erişim ve kullanım olanağı tanıyacak olan bir altyapıdır. Ülkemizde UKVA? nın kurulması, çok geç kalınmış olmakla birlikte, gündemdedir. Hiç kuşkusuz, ülkemiz yönetim organlarının, karar ve ?iş? üreticilerinin ileri ülkelerdeki eşdeğerlerinin tarzlarını benimsemesi ile ulusal ve yerel ölçekteki KVA? lara olan gereksinim hızla artacaktır. Herhangi bir KVA? nın teknolojik altyapısı için halen kullanımda olan teknolojiler, ?Sözdizimsel Web? teknolojileri olmakla birlikte, yakın gelecekte bu teknolojilerin, ?Semantik Web Teknolojileri? (SWT) olması öngörülmektedir. Semantik tanımların oluşturulmasıyla ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde çok sayıda girişim, proje ve akademik çalışmalar bu yönde hızla devam etmektedir. Bu çalışmaların ilham kaynağı olduğu bu tez çalışmasında, UKVA? da yer alacak herhangi bir kurum verisinin semantik tanımlarının oluşturulmasına yönelik bir semantik veri tanımlama çatısı geliştirilmiştir. Semantik veri tanımlama çatısı, a) kurum verilerinin semantik olarak referanslandırılması, b) ontoloji seçimi c) ortak ulusal model ihtiyacının irdelenmesi aşamalarını içerir. Kurum verilerinin semantik olarak referanslandırılması için RDF ve OWL ile semantik referanslandırma yaklaşımlarının olumlu olumsuz yönleri ortaya konmuştur. Semantik referanslandırma yaklaşımları için ortak ulusal model ihtiyacının olup olmadığı irdelenmiştir. Semantik tanımlama gereği veri ontolojilerinin referanslandırılması gereken ontolojilerin seçimi önemli bir rol oynar. Konumsal alanda kullanılan ontolojiler ve değerlendirme ölçütleri incelenerek üst düzey ontoloji ve alan ontolojileri belirlenmiştir. Ortak ulusal model oluşturmaya yönelik bugüne kadar ulusal ve kurumsal düzeyde münferit çalışmalar bulunmakla birlikte, ülke geneli için bir çalışma yapılması gereklidir.

National Spatial Data Infrastructure (NSDI) is an infrastructure that will ensure ?interoperability? between all public institutions, local governments, private sector and all parties working with spatial data and that will allow instant access and use to the data needed by spatial data users throughout the country. In Turkey, the establishment of NSDI is to be on the agenda, although it too late. Undoubtedly, for national and local SDI will quickly increase if the governing bodies, decision makers and work manufacturers adopt the styles employed in the advanced countries. Currently, ?Syntactic Web? technologies are used to establish the technological infrastructure in any SDI, but it is expected that in the near feature, these technologies will be ?Semantic Web Technologies?. Regarding the creation of semantic definitions, a number of initiatives, projects and academic works are being developed at national and international level. These works about ?Semantic definitions? are sources of inspiration for this thesis. In this thesis, the framework of semantic data definition has been proposed to create the semantic definition of an institution data in NSDI. The framework of semantic data definition includes a) semantic annotation of institution data, b) ontology selection, c) examining of the need of common national model. Advantage and disadvantage aspects of RDF and OWL annotation have been revealed. Whether there is a need of common national model for semantic annotation approaches are discussed. In accordance with the semantic data definition, the choice of required ontologies for the semantic annotation of data ontologies plays an important role. By examining the ontologies used spatial domain and ontology evaluation criteria, upper level ontology and domain ontologies are determined. Up till now, for creating a common national model, there are several works at the national and institutional level, but works throughout the country should be realized.