Fındığa verilen taban fiyatların üretici refahına etkisi

Abstract

Dünya fındık üretimi ve dışsatımındaki payı yüzde 70'leri bulan zaman zaman geçen Türkiye'de, fındık üreticilerinin refah düzeyleri fındığa verilen taban fiyatlar ekseninde araştırılmaktadır. Bu çerçevede son 41 yılın (1968-2008) verileri kullanılarak fındık hakkında betimsel bilgi ve çizelgelerle önceki çalışmalara geniş yer verilerek fındık kesiminin durumu ortaya konulmaya çalışılmaktadır.Fındık taban fiyatlarının üretici refahına etkisini istatistiksel olarak ortaya koymayı amaçlayan çalışmada, en büyük üretici örgütü Fiskobirlik'in geldiği nokta, TMO'nin neden devreye sokulduğu, yeni bir hesaplama yöntemi olarak üretici destek eşdeğeri (ÜDE), kırsal refah endeksi hesabı, fındıkta sömürü oranlarının bulunması, ana bölüşüm ilişkisindeki değişmeleri yansıttığı kabul edilen tarım iç ticaret hadleri, göreli fiyatlar hesap edilerek çiftçinin gelir yitiminin bulunması, üretici görüşlerinin alınması da amaçlanmaktadır.Çalışmada tanımlanmış 13 değişken kullanılarak taban fiyat-üretici refahı ilişkisi çok değişkenli istatistiksel yöntemlerden Temel Bileşenler Çözümlemesi ve Diskriminant Çözümlemesi ile araştırılmıştır. İlkinde fındık üreticisi refah endeksi (F.Ü.R.E.) hesaplanıp sıralaması yapılmış ikincisinde F.Ü.R.E.'nin önceden belirlenmiş düşük refahlı, refahlı ve yüksek refahlı yıllar kümelerinden hangilerine girdiklerine bakılarak üreticilerin refah düzeyleri yıllara göre yorumlanmıştır. Aynı verilere Kümeleme ile Etken Çözümlemeleri de uygulanıp sonuçlar çok yönlü değerlendirilmiş, elde edilen sonuçlar başka sonuçlarla karşılaştırılıp yorumlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Fındık taban fiyatı, kırsal refah endeksi, taban fiyat, fındık, refah.

Prosperity level of hazelnut producers In Turkey whose proportion in world hazelnut production and exportation is sometimes over 70% is investigated in the aspect of the base price given to hazelnut. Within this scope, it is being tried to show the situation of hazelnut producers, using the data of the last forty years (1968-2008) and widely including the descriptive information and charts in the previous studies about hazelnut.In the study, trying to show the effect of the base price of hazelnut on producer prosperity, it is aimed to explain the exact point that the biggest producer organization, Fiskobirlik, is currently standing, the reason why TMO was put into an active position, Producer Support Estimate (PSE) as a new calculation method, rural prosperity index calculation, to find the rate of exploitation in hazelnut market, to show the agricultural domestic trade measures thought to reflect the change in the main distribution relations, and also to get opinions of the producers.In the study, by using 13 identified variables, base price ? producer prosperity relation is investigated with two multivariate statistical methods, Principal Component Analysis and Discriminant Analysis. Firstly, hazelnut producer prosperity index (H.P.P.I) was calculated and was put in an order and secondly, producer prosperity levels were interpreted by checking at which of the pre-defined low-prosperous, prosperous and high-prosperous year clusters of H.P.P.I they were. Cluster Analysis and Factor Analysis are also applied to the same data and the results are sophisticatedly evaluated and these results are interpreted after merging with other results.Keywords: Hazelnut base price, rural prosperity index, the base price, hazelnut, prosperity