Kıyı alanı rekreasyonel kullanım kararlarının belirlenmesi: Trabzon kenti örneği

Abstract

Günümüzde artan nüfusa bağlı olarak ihtiyaç duyulan kentsel açık mekanlar ve ulaşım ağları, kıyı kentlerinde denizlerin doldurulmasıyla yeni mekanların ve ulaşım ağlarının oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır. Planlanan kıyı dolgu alanlarının, planlama kararları alınması aşamasında, kıyı morfolojisi ve kent insanının ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda değerlendirilmesi gerekliliği önemle üzerinde durulması gereken konuların başında gelmektedir. Bu tez çalışmasında, kıyı rekreasyon planlaması açısından kıyıda ihtiyaç duyulan ve kent insanının sosyo-kültürel kullanım potansiyelini arttırmaya yönelik olarak, KIYI-KENT ikilisi bağlamında gerçekleşen rekreasyonel kullanımlar için gerekli olan planlama kararlarının alınması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, Trabzon kıyı kentinin kıyı ile olan ilişkisi açısından, kıyının `ekolojik, görsel, sosyo-kültürel ve ekonomik` faktörler arasındaki kullanıcı tercihine dayalı etki değeri sorgulanmıştır. Çalışmada yöntem, 3 aşamadan oluşmakta olup, birinci aşamasında Trabzon kıyı alanının rekreasyonel kullanımına ilişkin genel belirleyici soruların kullanıcı tercihine bağlı analizi yapılmış, ikinci aşamasında, Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) kullanılarak, kıyı bölgesinin faktörlere bağlı değişiminin kullanıcı tercihine göre öncelik değerleri ortaya konmuştur. Çalışmanın son aşamasında ise, oluşturulan model, genel anket çalışması ile birlikte ele alınarak Trabzon kıyı kentinin rekreasyonel alan kullanım dağılımları yapılmış ve ileriye dönük rekreasyon kullanım alanları ve etkinlikleri, CBS ortamında sayısallaştırılarak AdobePhotoshop programıyla etkinlik haritası oluşturulmuştur. Kıyı kentlerinde, kıyı kullanıcısı açısından sosyo-kültürel etkinliklere katılabilecekleri alanların daha çok tercih edildiği ve kıyının ekolojik ve sosyo-kültürel faktörler açısından daha öncelikli planlanması gerektiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca uzman ve yerel halk arasında uygulanan AHY anket çalışmasında, uzman grubun ekolojik faktörü öncelikli olarak tercih etmesi, konuya daha bilimsel yaklaştıklarını göstermiştir. Etkinlikler düşünüldüğünde suya dayalı gerçekleşen (su altı ve su üstü sporları) etkinliklerin daha az tercih edilmesi, kıyıda oluşturulan dolgu alanı ile kıyıdan geçirilen sahil kara yolu ağlarının, kentlilerin deniz ile olan ilişkisini zaman içerisinde zayıflattığını ortaya koymaktadır. Kıyı sahil şeridi ulaşım ağlarına göre bölümlere ayrıldığında taşıt ve özellikle yaya ulaşım akslarına yakın olan kıyı alanlarının rekreasyonel kullanım açısından daha fazla kullanıldığı, ulaşım bağlantılarının rekreasyonel kullanımı etkilediğini ortaya koymuştur.

Nowadays open spaces and urban transportation networks needed depending upon the increasing population oblige to be constituted new spaces and transportation networks by being filled seas in the coastal cities. The necessity of consideration of costal land reclamations planned in the direction of necessity and requests of city dweller and coastal morphology, at the planning decision stage is in the lead of the points worth stressing importantly. In this thesis study, it has been aimed that the planning decisions required for recreational uses affected in the context of dual of COAST-CITY, for increasing the socio-cultural use potential of city dweller and needed on coast for coastal recreation planning. Under the study, with regards to connection the coastal city Trabzon with coast, the impact value based on the user preference between the factors `ecological, visual, socio-cultural and economic` of the coast has been interrogated. The method in the study composes 3 stages, on the first stage; the analysis of problems deterministic general related to the recreational use of coastal area Trabzon connected with the preference of user has been done, on the second stage, priority values of changes of the coastal region connected with factors according to the preference of user have been revealed by being used the Method of Analytical Hierarchy Process (AHP). On the last stage of the study, ranges of recreational area use of coastal city Trabzon have been done by being dealt the composed model conjunction with the general questionnaire study and by being digitized prudential recreation use areas and activities on the CIS, an activity chart has been created by Adobe Photoshop program. It has been come to the conclusion that areas where they will be able to join socio-cultural activities are preferred with regard to the coastal user and the coast has to be planned more particularly from the point of ecological and socio-cultural factors. Otherwise, the expert group's primary preference for ecological factor on the AHP questionnaire study carried out between expertise and locals has shown that they approach the subject more scientific. When the activities are considered, less preference for activities occurring water-based (underwater and surface water sports) has put down to the fact that fill area composed on the coast with coastal highway networks undergone from the coast have weakened in time relation between see and city dwellers. When coastal beach strip separate to the sections according to the transportation networks, it has been revealed that coastal areas closed to the axles of vehicle and especially axles of pedestrian access are used further in point of recreational use and transport links affects the recreational use.