Hipertansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlardaki etken maddelerin tayini için elektrokimyasal yöntemlerin geliştirilmesi ve analitik uygulamaları

Abstract

Bu tez çalışmasında hipertansiyon tedavisinde kullanılan hidrokloratiyazit (HKA), indapamit (İNDA), peridopril (PER), moeksipril (MOE) ve zofenopril (ZOF) moleküllerinin asılı damla cıva elektrot (ADCE) ve camsı karbon elektrot (CKE) yüzeylerindeki elektrokimyasal davranışları incelenmiş, elektrot tepkimesine katılan elektron ve proton sayıları ile difüzyon katsayısı ve yüzey kaplama katsayısı hesaplanmıştır. Deneysel çalışmalarda elde edilen veriler teorik hesaplama sonuçları ile birlikte değerlendirilerek indirgenme-yükseltgenme tepkimeleri için olası elektrot tepkime mekanizmaları önerilmiştir.Elektrokimsal davranışları belirlenen ilaç etken maddelerinin; tablet ve kapsül gibi farmasötik örneklerden ve kan, idrar ve serum gibi biyolojik numunelerden tek halde ve birlikte eş zamanlı nicel tayini için voltametrik yöntem geliştirme çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalardaher bir ilaç etken maddesi için diferansiyel puls voltametri (DPV), kare dalga voltametri (KDV), diferansiyel puls adsorptif sıyırma voltametri (DPAdSV) ve kare dalga adsorptif sıyırma voltametri (KDAdSV) yöntemlerinin geliştirilmesine yönelik yöntem ve cihaz parametrelerinin optimizasyonu yapılmıştır. Optimum koşullarda yapılan kalibrasyon çalışmalarında her bir madde için doğrusal çalışma aralığı belirlenmiştir. Kalibrasyon verilerinin en küçük kareler yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi ilegeliştirilen yöntemlerin bazı validasyon parametreleri belirlenerek yöntemler valide edilmiştir. Geliştirilen yöntemlerin tablet, serum ve idrar numunelerine uygulanması ile her bir yöntemin performans parametreleri belirlenmiştir. Yapılan uygulama çalışmalarında yöntemlerin geri kazanım değerlerinin % 100'e oldukça yakın olduğu, bununla birlikte gün içi ve günler arası akım ve potansiyel ölçümlerinde bağıl standart sapma değerlerinin % 10'dan küçük olduğu belirlenmiştir.

In this study, electrochemical behavior of drug active materials found in some anti-hypertensive drugs namely as hydrochlorothiazide, indapamide, perindopril, moexiprile, and zofenopril used in treatment of hypertensive were investigated on hanging mercury drop electrode (HMDE) and glassy carbon electrode (GCE), number of electrons and protons participated to electrode reaction mechanism were calculated. Diddusion coefficient and surface coverage coefficient were also calculated. Experimental and theoretical results were coevaluated to propose the tentative electrode reaction mechanism to electrooxidation and electroreduction.Studies to develop voltammetric determination methods to be used to determine these drug-active materials from pharmaceuticals such as tablet and capsule form and biological samples such as blood, urine and serum samples were carried out. In such studies voltammetric methods such as; differential pulse voltammetry (DPV), square wave voltammetry (SWV), differential pulse adsorptive stripping voltammetry (DPAdSV) and square wave adsorptive stripping voltammetry (SWAdSV) were developed to determine each of these drug-active materials in both usage alone and combined with one another. In method development stage firstly optimization for experimental and equipmental variables were carried out. Calibration studies were done by using optimum variables after optimization studies. Calibration data were subjected to calculations in least square methods to evaluate some validation parameters and all methodswere validated. Developed methods were applied to tablet, serum and urine samples to find out the performance of proposed methods. In such applications, recovery values around 100 % were reconised and with-in-day (intra-day) and between-day (inter-day) test for current and potential reproducibility resulted with relative standart deviation of 10.0 %.