Fay zonlarının sondaj verileri kullanılarak bilgisayar yardımıyla belirlenmesi

Abstract

Günümüzde mühendislik projelerinin en önemli kısıtlarından biri zamandır. Bu nedenle diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi madencilik alanında da bilgisayar destekli araştırma ve uygulamalar büyük önem taşımaktadır. Madencilik için geliştirilen yazılımlar sayesinde gerek cevherin geometrisinin modellenmesini ve gerekse üretim planlamasını klasik yöntemlere göre daha hızlı, ayrıntılı ve güvenilir bir şekilde yapabilmek mümkündür. Hem cevherin 3B (üç boyutlu) geometrik modelinin hem de üretim planlamasının doğru yapılabilmesi için fay zonlarının belirlenmesi çok önemlidir.Bu çalışmada kömür sahaları gibi tabakalı sahalarda sondaj verileri kullanılarak bilgisayar yardımıyla fay zonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla yapay olarak oluşturulan veriler ve sahalardan alınan gerçek sondaj verileri kullanılarak bilgisayar ortamında farklı veri tabanları üretilmiştir. Veri tabanındaki sondaj bilgileri kullanılarak üçgenleme yöntemiyle tabakaların yüzey modelleri oluşturulmuştur. Oluşturulan yüzeyler uygun görülen boyutlarda karelere ayrılarak, her bir kareye ait eğim ve eğim yönü değerleri hesaplanmıştır. Belirlenen eğim ve eğim yönlerinin variogram hesaplamaları yapılmış ve jeoistatistiksel yöntemler kullanılarak bölgelere ait eğim ve eğim yönü değişim haritaları çıkarılmıştır. Elde edilen haritalar ışığında düşey atımlı fay hatları belirlenmiştir.Kesit alma yöntemi kullanılarak 3B geometrik modellemesi yapılan ve fay hatları belirlenmiş olan bir sahada tezde geliştirilen yöntem uygulanmıştır. Sonuçların büyük oranda benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada geliştirilen yöntemle, 3B geometrik cevher modelinin doğru şekilde hazırlanması önemli ölçüde kolaylaştırılmaktadır.

Time is one of the most important constraint for engineering projects. Thus, like all other engineering fields, use of computer softwares are very important in mining engineering. Through the softwares developed for mining, both ore body modelling and mine design can be succeded in a faster, detailed and more reliable manner in comparison to the conventional method. Detection of fault zones is very important for both correct 3D geometric model of the ore body and consequent mine design.Aim of this study is detection of fault zones with computers by using drill hole data in stratified fields, such as coal seams. Thus different digital databases are generated by using artificial and real drill hole data. Depending on drill hole data, surface model of the layers are generated by using triangulation method. The generated surfaces are divided into squares of appropriate sizes and dip-dip direction values of the surface are calculated for each square. Dip and dip direction variograms are calculated and maps showing the variation of dip and dip direction are generated by using geostatistical methods. By means of variations shown on drawings created by kriging and co-kriging, fault lines in having vertical throws could be determined.The method developed in this study; applied on a field that fault lines detection and 3D geometric modelling had been done by using conventional cross-section method. Both results were şn good agreement. Preparation of 3D geometric model of an ore body is significantly simplified by using the method developed in this study.