Artvin, Rize ve Trabzon illerindeki bazı hidroelektrik santrallerin orman alanları üzerindeki etkileri

Abstract

Türkiye'de enerjiye olan ihtiyacın artması ve enerji açığı, yeni kaynak arayışlarına neden olmuştur. Bu kapsamda hidro-enerji alanındaki hızlı ve plansız uygulamalar yazık ki başta orman olmak üzere doğal kaynaklara ağır zararlar vermiştir. Bu sonuç, bilinenin aksine HES'lerin sürdürülebilir enerji olarak kabulünü zorlaştırmaktadır. Bu çalışma ile HES'lere yönelik taleplerin özellikle orman kaynakları üzerindeki etkileri ve yerel halkın bu konudaki tutumu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Artvin İli Şavşat İlçesindeki Papart HES; Murgul İlçesindeki Cansu HES; Rize İli İkizdere İlçesindeki Kalkandere HES ile Trabzon İli Çaykara ilçesinde bulunan Çambaşı HES'le ilgili saha çalışması yapılmış ve toplam 160 kişiye anket uygulanmıştır. Bu anket çalışması sonucuna göre; halkın %76'sı yöresindeki dereler üzerinde HES yapılmasını istemezken, %46'sı Türkiye'de HES yapılmasını istememiştir. Ayrıca santrallerin yapımı sırasında tahrip edilen ve üzerinde kurulduğu orman alanı büyüklükleri belirlenmeye çalışılmıştır. İzin alınan orman alanlarına karşılık ödenen ağaçlandırma bedelleri değerlendirilmiş ve bu bedelin hektar başına ortalama 0,69 TL olduğu tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra, HES'ler için hazırlanan ÇED raporlarındaki yetersizlikler tablolaştırılmıştır. Çalışmada, HES'lerin özellikle inşaat aşamasında, orman ve nehir ekosistemi üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu; işletme aşamasında da nehir ekosistemi üzerindeki olumsuzlukların artarak devam ettiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu olumsuzlukların kontrol mekanizmasındaki eksikliklerden ve HES prosedürünün uygulanmamasından kaynaklandığı fikri oluşmuştur. Son olarak, bu olumsuz etkilere neden olmadan HES yapılması için öneriler geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: HES, ÇED, HES Tahribatı, Orman, Artvin, Rize, Trabzon.

Increasing need for energy and energy deficit in Turkey has brought forth the search for new energy sources. In this context, the rapid and unplanned applications in the field of hydro-energy have caused great damage to natural resources, especially forests, unfortunately. This result, unlike what is known, makes it difficult to accept Hydroelectric Power Plants (HEPPs) as sustainable energy. With this study, the effects of the demands of HES especially on forest resources and the attitude of the local people of this subject are evaluated.In this context, a case study was carried out related to the HEPP located in the county of Şavşat in Artvin province, Cansu HEPP located in the county of Murgul in Artvin province, Kalkandere HEPP located in the county of İkizdere in Rize province and Çambaşı HEPP located in the county of Çaykara in Trabzon province; and a questionnaire was administered to a total of 160 people. According to the result of this survey; 76% of the people do not want HPP to be built on the river in their region, 46% do not want HEPP to be built in Turkey. In addition, it was tried to determine the sizes of the forest areas that HEPPs are built on and the sizes of the forest areas that was destroyed during the construction of the power plants. The reforestation fees paid for the forest areas in response to the permission were evaluated and it was determined that the average cost per hectare is 0,69 TL. Moreover the inadequacies of the EIA reports prepared for HEPPs are tabulated.In this study, it has been concluded that HEPPs cause adverse effects on forest and river ecosystems, especially during the construction phase; and the negativity continues to increase on the river ecosystem during the operation phase. It was also thought that these negativities were caused by lacking control mechanism and the failure of the execution of HPP procedure. Lastly, proposals have been made for the construction of HEPPs without causing these adverse effects.Keywords: HEPP, EIA, HEPP destruction, Forest, Artvin, Rize, Trabzon.